acne vulgaris
Advice
Acne vulgaris wordt behandeld met een lokale therapie, die bij onvoldoende effect kan worden gecombineerd met een systemische behandeling. Benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde komen als eerste in aanmerking. Als deze middelen niet goed worden verdragen of onvoldoende effectief zijn, overweeg dan het gebruik van een lokaal – en bij ernstige ontstekingsverschijnselen een systemisch – antibioticum.
Treatment plan
-
Bespreek niet-medicamenteus beleid
- Geef voorlichting over mogelijke oorzaken, prognose en behandelingsmogelijkheden.
- Eventuele reinigingsmiddelen dienen bij voorkeur op waterbasis te zijn.
- Laat pustels en gesloten comedonen niet uitknijpen.
- Wijs erop dat zonnebank en voedselaanpassingen weinig zinvol zijn.
Let op
De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.
Toelichting
De patiënt brengt acne soms in verband met verkeerde hygiëne, voeding, seksuele gewoonten, stress enzovoort. Hiervoor is geen wetenschappelijk bewijs. Door goede voorlichting kunnen dergelijke mythen worden ontzenuwd en kunnen soms onterechte schuld- en schaamtegevoelens worden voorkomen.
Meestal geneest acne spontaan rond het 25e levensjaar, bij een klein percentage blijft de aandoening langer bestaan.
Uitknijpen kan verdere ontstekingen van de huid veroorzaken en daarmee tot littekenvorming leiden. Alleen open comedonen kunnen eventueel worden uitgeknepen.
Het bewijs voor de invloed van een bepaald voedingspatroon of specifieke voedingsstof (bv. chocolade) op acne is zeer mager. Daarnaast is het niet wetenschappelijk bewezen dat het gebruik van de zonnebank een positief effect heeft op acne.
-
Geef lokaal middel
Let op
De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.
-
Bij weinig comedonen
Controleer het effect na 4-6 weken; het optimale effect is pas na enkele maanden zichtbaar.
Let op
De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.
Toelichting
Benzoylperoxide heeft een antibacteriële werking tegen Propionibacterium acnes, een milde keratolytische werking en onderdrukt mogelijk de talgproductie. Het is effectief gebleken in vermindering van papels en pustels en werkt ook tegen comedonen. Benzoylperoxide 10% is niet effectiever dan 5%, maar kan wel meer lokale bijwerkingen geven.
-
Bij veel comedonen
Kies een lokaal retinoïde:
- adapaleen gel
- tretinoïne crème
Een gel is geschikter voor een vette huid, een crème voor een drogere huid.
Controleer het effect na 4-6 weken; het optimale effect is pas na enkele maanden zichtbaar.
Waarschuwing: niet gebruiken tijdens zwangerschap
Let op
De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.
Toelichting
Lokale retinoïden zijn vooral effectief in het reduceren van comedonen, maar hebben ook een anti-inflammatoire werking.
Adapaleen geeft mogelijk minder bijwerkingen; met tretinoïne is meer ervaring, daarnaast is het goedkoper.
-
Wissel van middel
Vervang eventueel benzoylperoxide door een lokaal retinoïde of andersom.
Ga over op de volgende stap als de behandeling niet meer voldoet.
Let op
De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.
-
Voeg lokaal antibioticum toe
Kies één van de volgende middelen:
- clindamycine lotion
- erytromycine oplossing
Evalueer na 6–8 weken.
Overweeg de behandeling met het lokale antibioticum na 4-6 maanden te stoppen.
Let op
De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.
Toelichting
Lokale antibiotica komen in aanmerking als duidelijk sprake is van een inflammatoire component. De combinatie met benzoylperoxide of een lokaal retinoïde is effectiever en voorkomt of reduceert de bacteriële resistentie.
-
Wijzig combinatie lokale middelen
Handhaaf lokaal antibioticum en wissel eventueel van benzoylperoxide naar lokaal retinoïde of andersom (als dit nog niet is gedaan in stap 3).
Let op
De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.
-
Vervang lokaal antibioticum door een oraal middel
Let op
De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.
-
oraal antibioticum
- doxycycline (voorkeur)
- erytromycine
Evalueer na 6–8 weken.
Overweeg de behandeling met het antibioticum na 4-6 maanden te stoppen.
Waarschuwing: tijdens de zwangerschap geen tetracyclinen geven; het gebruik van erytromycine is wel toegestaan.
Let op
De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.
Toelichting
Orale antibiotica komen in aanmerking als de acne niet reageert op de lokale behandeling, als het risico van littekenvorming groot is of als een groot lichaamsoppervlak is aangedaan. De combinatie met benzoylperoxide of een lokaal retinoïde is effectiever en voorkomt of reduceert bacteriële resistentie.
Er is geen duidelijk verschil in effectiviteit tussen de verschillende antibiotica. De keuze wordt bepaald door bijwerkingen, interacties en gebruikersgemak. In verband met de eenmaal daagse dosering en gebruik tijdens de maaltijd gaat de voorkeur uit naar doxycycline boven tetracycline. Minocycline is niet effectiever dan doxycycline of tetracycline en kan bij langdurig gebruik ernstige bijwerkingen geven.
-
bij vrouwen met anticonceptiewens: oraal anticonceptivum (OAC)
Effect van de behandeling met een OAC wordt pas na 3–4 maanden zichtbaar.
Zie ook anticonceptie, hormonale.
Let op
De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.
Toelichting
Orale anticonceptiva kunnen het beloop van acne gunstig beïnvloeden. Argumenten voor een anticonceptivum zijn een premenstruele verergering van de acne en een meerwaarde van de anticonceptieve werking.
Orale anticonceptiva zijn niet geregistreerd voor de behandeling van acne, maar zijn hiervoor wel onderzocht. De combinatie cyproteron/ethinylestradiol is geregistreerd voor ernstige acne, waarbij tevens een anticonceptiewens bestaat. Het is niet overtuigend bewezen dat preparaten met cyproteronacetaat bij acne superieur zijn aan andere combinatiepreparaten, terwijl er aanwijzingen zijn dat de kans op veneuze trombo-embolieën bij cyproteronacetaat toegenomen is.
-
Geef oraal retinoïde
Alleen bij acne conglobata of ernstige therapieresistente acne:
Controleer het effect na 4 weken.
Waarschuwing: absoluut gecontra-indiceerd bij zwangere vrouwen.
Let op
De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.
Toelichting
Het gebruik van isotretinoïne dient gereserveerd te worden voor zeer ernstige en/of therapieresistente vormen van acne. Het middel is zeer effectief, maar de toepassing wordt beperkt door teratogeniteit en de kans op ernstige bijwerkingen.
Voor het gebruik van aluminiumhydroxidemagnesiumcarbonaat en calciumcarbonaat/magnesiumcarbonaat als antacidum zijn voldoende alternatieven; de sterke koolzuurgasontwikkeling kan hinderlijk zijn.
Let op
Pas op voor de hippo!
Toelichting
Roken, alcohol, koolzuurhoudende drank en bepaalde voedingsmiddelen zijn geassocieerd met maagklachten. Onduidelijk is of eliminatie van deze factoren effect heeft op de klachten. Psychische factoren vormen geen direct oorzakelijke factor bij het ontstaan van maagklachten, maar spelen wel een rol bij de beleving van de klachten. Belangrijk is aan te sluiten bij persoonlijke voedselintoleranties en leefstijlfactoren van de individuele patiënt.
Background
Definitie
Acne vulgaris is een multifactoriële aandoening van de haarfollikels/talgklieren, vooral gelokaliseerd in het gezicht, soms op de rug, de schouders of op de borst.
Symptomen
Acne vulgaris wordt vooral gekenmerkt door het optreden van comedonen (mee-eters) en/of ontstekingsverschijnselen (pustels en papels).
De huidaandoening treedt vooral op in het begin van de puberteit. De subjectieve beleving door de patiënt is niet altijd evenredig met de objectieve ernst van de acne. Komen er naast veel comedonen ook cysten en kleine tot zeer grote, soms hardnekkige, etterige, abcederende ontstekingen voor, dan spreekt men van acne conglobata. Acne fulminans (is zeldzaam) gaat gepaard met koorts, gewrichtsklachten en huidnecrose.
Behandeldoel
Doel van de behandeling is de symptomen te onderdrukken, littekenvorming tegen te gaan en psychosociale problemen te vermijden. Geneesmiddelen worden toegepast om de talgproductie en de aantallen van Propionibacterium acnes te verminderen, en daarnaast om de obstructie van talgklierfollikels tegen te gaan.
Uitgangspunten
Farmacotherapie dient op basis van het klinische beeld te worden ingesteld en vervolgd. De keuze van het middel wordt bepaald door de aard, de ernst en de uitgebreidheid van de laesies en het effect van eerdere behandelingen.
Over het algemeen wordt gestart met lokale therapie, die in een later stadium kan worden gecombineerd met een systemische behandeling.