huidinfectie, herpes virus

Herpes genitalis

1. Bespreek niet-medicamenteus beleid

   Hygiënische maatregelen zijn belangrijk, zoals:

   • veilig seksueel contact hebben,
   • vermijden de blaasjes aan te raken,
   • handen wassen na toiletbezoek.

   Elke seksuele partner moet geïnformeerd worden, maar partners uit het verleden hoeven niet opgespoord te worden.

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   De herpes genitalisinfectie is met name in de eerste 3 weken en zolang de blaasjes aanwezig zijn zeer besmettelijk.

   Overdracht van het herpes virus vindt vooral plaats via seksueel contact (genitaal, anaal of oraal). Kans op transmissie van man naar vrouw is groter dan van vrouw naar man. Het actief opsporen van seksuele contacten is niet zinvol omdat effectieve preventie ontbreekt [1].

2. Start medicamenteuze behandeling

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

3. Bij primo-infectie

   Bij geringe klachten:

   Geef lokale behandeling met een indrogende pasta of crème:

   • zinkoxide (vaselinecrème of smeersel) of
   • zinksulfaat (vaselinecrème)

   Overweeg pijnstilling:

   • lokaal met lidocaïnezinkoxide (smeersel) of
   • systemisch met paracetamol of een NSAID

   Bij ernstige klachten:

   Geef een oraal nucleoside-analogon gedurende 5 dagen:

   • famciclovir (voorkeur)
   • valaciclovir (voorkeur)
   • aciclovir

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Zink bevordert het indrogen van de blaasjes en vermindert de jeuk.

   Antivirale middelen beperken de duur en de ernst van de ziekteverschijnselen evenals de duur van de uitscheiding van het virus. Aciclovir, valaciclovir en famciclovir zijn in verschillende onderzoeken met elkaar vergeleken en bleken alle drie effectief bij de behandeling van een primo-infectie, zowel in het voorkomen van recidieven als bij de behandeling van recidieven. Valaciclovir en famciclovir hebben een lagere doseerfrequentie als voordeel. De voorkeur gaat daarom uit naar een van deze middelen [1]. Binnen de groep nucleoside-analoga bestaan grote prijsverschillen.

4. Bij recidief

   Bij geringe klachten:

   Geef lokale behandeling met een indrogende pasta of crème:

   • zinkoxide (vaselinecrème of smeersel) of
   • zinksulfaat (vaselinecrème)

   Overweeg pijnstilling:

   • lokaal met lidocaïnezinkoxide (smeersel) of
   • systemisch met paracetamol of een NSAID

   Bij ernstige klachten:

   Geef een oraal nucleoside-analogon gedurende 3-5 dagen:

   • famciclovir (voorkeur)
   • valaciclovir (voorkeur)
   • aciclovir

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Zink bevordert het indrogen van de blaasjes en vermindert de jeuk.

   Antivirale middelen beperken de duur en de ernst van de ziekteverschijnselen evenals de duur van de uitscheiding van het virus. Aciclovir, valaciclovir en famciclovir zijn in verschillende onderzoeken met elkaar vergeleken en bleken alle drie effectief bij de behandeling van een primo-infectie, zowel in het voorkomen van recidieven als bij de behandeling van recidieven. Valaciclovir en famciclovir hebben een lagere doseerfrequentie als voordeel. De voorkeur gaat daarom uit naar een van deze middelen [1]. Binnen de groep nucleoside-analoga bestaan grote prijsverschillen.

5. Bij zwangeren

   < 34 weken zwangerschapsduur met veel klachten:

   Geef een oraal nucleoside-analogon, bij voorkeur:

   • aciclovir gedurende 5 dagen

   Overweeg in overleg met verloskundige of gynaecoloog, gedurende de laatste 4 weken van de zwangerschap profylactisch te behandelen.

   ≥ 34 weken zwangerschapsduur:

   • verwijs naar gynaecoloog en overleg daarmee of alvast behandeling gestart moet worden.

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Volgens TIS/Lareb is van alle antivirale middelen tijdens de zwangerschap de meeste ervaring opgedaan met aciclovir. Er zijn geen eenduidige aanwijzingen op een verhoogd risico van aangeboren afwijkingen. Ervaring met het gebruik van valaciclovir is nog beperkt. Het is een prodrug van aciclovir, met een grotere biologische beschikbaarheid, wellicht ook voor de ongeborene. Nadelige effecten werden niet gezien.

   Overweeg in overleg met verloskundige of gynaecoloog, gedurende de laatste 4 weken van de zwangerschap profylactisch te behandelen om besmetting van de pasgeborene te voorkomen.

   Bij zwangerschap ≥ 34 weken en primo-infectie verwijzen naar gynaecoloog voor sectio caesarea om herpes neonatorum te voorkomen. Zwangeren met een recidief kunnen vaginaal bevallen [1].

6. Bij immuungecompromitteerde patiënten

   Bij primo-infectie:

   Geef een oraal nucleoside-analogon gedurende 10 dagen of tot re-epithalisatie van de laesies optreedt:

   • famciclovir (voorkeur)
   • valaciclovir (voorkeur)
   • aciclovir

   Bij recidief:

   Geef een oraal nucleoside-analogon gedurende 5 dagen:

   • famciclovir (voorkeur)
   • valaciclovir (voorkeur)
   • aciclovir

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Immuungecompromitteerde patiënten hebben kans op een ernstiger beloop [2]. Deze patiënten worden doorgaans met hogere doseringen en langer behandeld.

   In verband met het gebruiksgemak (lagere doseerfrequentie) gaat de voorkeur uit naar valaciclovir of famciclovir [1]. Binnen de groep nucleoside-analoga bestaan grote prijsverschillen.

7. Overweeg profylaxe met oraal nucleoside-analogon

   Bij frequente ernstige recidieven (> 6×/jaar) met veel klachten:

   • famciclovir (voorkeur)
   • valaciclovir (voorkeur)
   • aciclovir

   Evalueer na 6–12 maanden en overweeg dan samen met de patiënt om de medicatie op proef te staken.

   Hervat de medicatie bij frequente recidieven na staken (ten minste twee episoden in korte tijd), en evalueer het vervolgens jaarlijks.

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Antivirale therapie voor recidiverende herpes genitalis reduceert het aantal recidieven met 70–80% en verkort de duur van de laesies [2].

   In verband met het gebruiksgemak (lagere doseerfrequentie) gaat de voorkeur uit naar valaciclovir of famciclovir [1]. Binnen de groep nucleoside-analoga bestaan grote prijsverschillen.

Herpes simplex/labialis

1. Bespreek niet-medicamenteus beleid

   Adviseer uitlokkende factoren te vermijden om recidieven te voorkomen:

   • Raad aan in de zon een lippenbalsem met UV-filter te gebruiken.
   • Geef algemene adviezen over besmettelijkheid en hygiëne.
   • Adviseer het knuffelen van zuigelingen te vermijden om de kans op herpes neonatorum te verminderen.

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Preventie en niet-medicamenteuze adviezen zijn erg belangrijk om een recidief te voorkomen en om anderen niet te besmetten. Vanaf het eerste stadium (roodheid en tinteling) is een koortslip besmettelijk. Adviseer het aanraken van de laesie te vermijden en de handen regelmatig te wassen. Vermijd zoenen en oraal seksueel contact. Gebruik een eigen handdoek.

2. Start medicamenteuze behandeling

   Bij primo-infectie of recidief:

   • indifferente crème of gel met zinksulfaat (zonodig met 3–5% lidocaïne).

   Ga naar de volgende stap indien frequente en ernstige recidieven optreden.

   Bij immuungecompromitteerde patiënten:

   Overleg met de gespecialiseerde arts van de patiënt over de gewenste behandeling en preventie.

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Zinksulfaatcrème of gel werkt indrogend en jeukstillend en heeft nauwelijks bijwerkingen. Zinkoxidepasta of smeersel is ook geschikt, maar tweede keus i.v.m. de witte kleur die cosmetisch minder fraai is. Een indifferente crème kan ook verzachtend werken. Toevoeging van lidocaïne kan extra pijnstillend zijn, maar heeft als nadeel dat het de huid terplaatse ongevoelig maakt.

   Orale antivirale middelen worden bij ongecompliceerde infecties bij gezonde personen niet aanbevolen.

   Herpes simplex/labialis kan ernstig verlopen bij immuungecompromitteerde patiënten (HIV, chemotherapie, orgaantransplantatie).

3. Overweeg meegeven van of profylaxe met oraal nucleoside-analagon

   Kies één van de volgende middelen:

   • famciclovir (voorkeur)
   • valaciclovir (voorkeur)
   • aciclovir

   Kies afhankelijk van de frequentie van de ernstige recidieven voor één van de volgende opties:

   • middel aan de patiënt meegeven om te starten bij een volgend recidief;
   • onderhoudsbehandeling gedurende 6–12 maanden.

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Afhankelijk van de frequentie van deze ernstige recidieven wordt gekozen voor het meegeven van een nucleoside-analogon om te starten bij het volgende recidief, of het instellen van een onderhoudsbehandeling. Hierbij gaat in verband met het gebruiksgemak (lagere doseerfrequentie) de voorkeur uit naar valaciclovir of famciclovir. Binnen de groep nucleoside-analoga bestaan grote prijsverschillen.

   Bij de onderhoudsbehandeling na 6–12 maanden een pauze inlassen om te beoordelen of continueren van de onderhoudsbehandeling noodzakelijk is.

Herpes zoster

1. Bespreek niet-medicamenteus beleid

   • Algemene maatregelen om verspreiding te voorkomen zijn overbodig.
   • De infectie is alleen gevaarlijk voor patiënten met een gestoorde afweer.

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Herpes zoster is besmettelijk tot de laatste blaasjes zijn ingedroogd.

   De infectie is alleen gevaarlijk voor patiënten met een gestoorde afweer (leukemie en andere hematologische maligniteiten, HIV, bij chemotherapie met ernstige beenmergsuppressie of gebruik van immunosuppressiva) die daardoor waterpokken kunnen oplopen.

2. Start medicamenteuze behandeling

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

3. In het algemeen

   Geef lokale behandeling met een indrogende pasta of crème:

   • zinkoxide (vaselinecrème of smeersel) of
   • zinksulfaat (vaselinecrème)

   Overweeg pijnstilling:

   • lokaal met lidocaïnezinkoxide (smeersel) of
   • systemisch met paracetamol of een NSAID

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Zink bevordert het indrogen van de blaasjes en vermindert de jeuk. Toevoeging van lidocaïne kan extra pijnstillend zijn, maar heeft ook nadelen omdat het het gevoel wegneemt.

4. Acute fase bij leeftijd > 50 jaar met ernstige initiële klachten of herpes zoster in hoofd-halsgebied

   Geef een oraal nucleoside-analogon gedurende 7 dagen:

   • famciclovir (voorkeur)
   • valaciclovir (voorkeur)
   • aciclovir

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Voor de overige patiënten geldt de aandoening als zelflimiterend en volstaat behandeling met een indrogend middel en eventueel analgetica. Antivirale middelen hebben mogelijk een gering effect op de ernst van de acute pijn en de genezingsduur van de huidafwijkingen. Er is geen overtuigend bewijs dat nucleoside-analoga de kans op postherpetische neuralgie reduceren [7,10].

5. Bij gestoorde cellulaire immuniteit (tweedelijnszorg)

   ongeacht de lokalisatie van de herpes zoster:

   • intraveneuze behandeling met een virusstaticum

   Let op

   De let-op-informatie ontbreekt nog in de gegenereerde content-objecten.

   Toelichting

   Patiënten met een gestoorde cellulaire immuniteit lopen meer kans op intracellulaire infecties door o.a. virussen. Bij deze patiëntencategorie wordt gekozen voor parenterale behandeling ter preventie van levensbedreigende virusdisseminatie.