salicylaten als analgeticum

$hippoKoptekst

Werkingsmechanisme

Salicylaten:

• remmen de productie van prostaglandinen, door remming van het enzym cyclo-oxygenase (ook bekend als COX of prostaglandinesynthetase);
• remmen de gevoeligheid van pijnreceptoren voor stimulatie door andere mediatoren (bv. bradykinine, histamine);
• remmen de productie van prostaglandinen in de hypothalamus en daarmee de activering van temperatuurregulerende neuronen [2 p. 1:26].

Effect

• pijnstillend;
• koortswerend;
• ontstekingsremmend.

$hippoKoptekst

• In lage dosering kan acetylsalicylzuur bloedingen veroorzaken door remming van de plaatjesaggregatie; in hoge dosering zoals bij gebruik als pijnstiller kan verlenging van de protrombinetijd bijdragen aan de bloedingsneiging [2 p. 1:26].
• Acetylsalicylzuur verschilt van de andere NSAID’s omdat het COX-1 en COX-2 irreversibel remt. Het effect van COX-1 remming op het bloedplaatje houdt aan zo lang als het bloedplaatje leeft, 8-12 dagen [1 p. 964].
• Overgevoeligheid komt bij astmapatiënten veel voor. Symptomen zijn bronchospasmen, urticaria, angio-oedeem en vasomotorische rinitis, elk afzonderlijk optredend of in combinatie en mogelijk leidend tot levensbedreigende situaties [2 p. 1:26].
• Door effect op het centrale zenuwstelsel kan salicylisme optreden. Symptomen zijn tinnitus, duizeligheid, verwardheid en hoofdpijn. [2 p. 1:26,28].
• Gebruik van acetylsalicylzuur wordt in verband gebracht met het syndroom van Reye. Hierbij treedt schade aan de mitochondriën op, met name in de lever maar ook in de hersenen en in skeletspieren; daarnaast een acute katabole status met o.a. hypoglykemie, hyperammoniëmie, verhoogd ASAT en verhoogd creatinekinase [2 p. 1:33].
• Zie voor de (andere) typerende bijwerkingen die bij alle NSAID’s (incl. de salicylaten) kunnen voorkomen typerende bijwerkingen.
• Acetylsalicylzuur is een relatief COX-1-selectief NSAID. Zie voor toelichting over COX-selectiviteit en de frequentie van het optreden van bijwerkingen bij NSAID’smeer informatie over typerende bijwerkingen.

Literatuur:

• 1.Brunton LL, et al. (eds). Goodman & Gilman’s The pharmacological basis of therapeutics. 12th ed. New York: McGraw-Hill, 2011.
• 2. Aronson JK, et al. (eds). Meyler’s side effects of drugs. 16th ed. Amsterdam: Elsevier, 2016.