chloortalidon wordt voorgeschreven bij:
thiaziden
Mechanism
$hippoKoptekst
Werkingsmechanisme
Thiaziden blokkeren het Na+/2Cl--cotransport in de distale tubulus. Hierdoor:
- remt de passieve terugresorptie van natrium– (en chloride-)ionen en water; en verhoogt het aanbod aan natriumionen in de distale tubulus en de corticale verzamelbuis;
- bevordert de uitscheiding van kalium door de activering van het Na+/K+-countertransport (door verhoogd aanbod natriumionen);
- bevordert de uitscheiding van magnesium (door verhoogd aanbod natriumionen; onbekend mechanisme);
- remt de uitscheiding van calcium (door verhoogd aanbod natriumionen; onbekend mechanisme).
Effect
- gering diuretisch effect;
- daling van de bloeddruk door gering natriuretisch effect.
Typical side effects
$hippoKoptekst
Relatief frequent:
- (orthostatische) hypotensie;
- hypovolemie;
- verstoring van de elektrolytenbalans (met name hypokaliëmie; ook: hyponatriëmie, hypochloremie, hypercalciëmie, hypomagnesiëmie, hyperurikemie).
Minder frequent:
- verhoging van LDL, totaal cholesterol en triglyceriden;
- vermindering van de glucosetolerantie;
- fotosensibilisatie.
Meer informatie
Hypovolemie wordt veroorzaakt door dehydratie met als symptomen o.a. slapte, malaise, (orthostatische) hypotensie en spierkrampen. Bij braken, diarree of overmatig zweten, hoge doseringen en bij ouderen is de kans op hypovolemie groter. Het is van belang dat de patiënt voldoende drinkt. Teveel drinken kan echter aanleiding geven tot hyponatriëmie (cave hersenoedeem). Daarom is regelmatige controle van de hydratietoestand en de elektrolyten (met name natrium en kalium) aangewezen, vooral bij langdurig gebruik en een zoutbeperkt dieet.
Hypokaliëmie wordt veroorzaakt door een verhoogde actieve uitwisseling van natrium tegen kalium door een verhoogde beschikbaarheid van natrium in meer distale segmenten. Voorts kunnen hypovolemie en onderliggende ziekten (hartfalen, levercirrose) aldosteronsecretie verhogen met als gevolg de stimulering van dit actieve cotransport Na+/2Cl-/K+/NH4+. Het gevolg is een verhoogde uitscheiding van kalium.
Hyponatriëmie kan ernstige gevolgen hebben zoals hersenoedeem met neurologische verschijnselen. Het treedt meestal op tijdens de eerste dagen tot weken van de behandeling.
Hypochloremie wordt veroorzaakt door remming van de passieve terugresorptie van natrium– en chloride-ionen. Om deze reden kan bij intensief gebruik een hypochloremische alkalose ontstaan.
Een verhoging van de urinezuurspiegel in het bloed kan bij hiertoe gepredisponeerde personen jichtaanvallen provoceren. Indien er echter geen klachten zijn, hoeft een stijging van de urinezuurconcentratie niet te worden behandeld.
Het mechanisme achter een verminderde glucosetolerantie is niet geheel duidelijk. Mogelijk spelen een verminderde insulinesecretie en een verminderd glucosemetabolisme een rol. Omdat kalium nodig is bij de opname van glucose door de cellen speelt hypokaliëmie een rol bij hyperglykemie door diuretica.
Literatuur:
- Aronson JK, et al. (eds). Meyler’s side effects of drugs. 16th ed. Amsterdam: Elsevier, 2016.
- Brunton LL, et al. (eds). Goodman & Gilman’s The pharmacological basis of therapeutics. 12th ed. New York: McGraw-Hill, 2011.