metyrapon
Metyrapon kan de productie van cortisol door de bijnierschors afremmen. De stof wordt gebruikt in een stimulatietest. Daarmee kan worden onderzocht of het hypothalamus-hypofyse-systeem adequaat op cortisoldaling kan reageren door ACTH te produceren.
Samenstelling
Metopirone Laboratoire HRA Pharma
- Toedieningsvorm
- Capsule, zacht
- Sterkte
- 250 mg
Conserveermiddel: ethyl- en propylparahydroxybenzoaat.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Voor dit geneesmiddel is geen advies vastgesteld over de plaats in de medicamenteuze behandeling van het endogene syndroom van Cushing.
Indicaties
- Behandeling van het endogene syndroom van Cushing;
- Als diagnosticum voor ACTH-insufficiëntie en bij de differentiële diagnose van ACTH-afhankelijk syndroom van Cushing.
Dosering
Endogeen syndroom van Cushing:
Volwassenen en kinderen:
Afhankelijk van de aard en de ernst, starten met 250–1500 mg/dag in 3–4 doses. Na enkele dagen de dagdosis aanpassen op basis van de (gemiddelde) cortisolspiegel in het serum/plasma of 24-uursurine. De daaropvolgende dosisaanpassingen vinden doorgaans na 1–4 weken plaats; wanneer de cortisolspiegel de optimale waarde benadert, kunnen dosisaanpassingen doorgaans na 1–3 maanden plaatsvinden. Gebruikelijk is een onderhoudsdosering van 500–6000 mg/dag in 3–4 doses.
Bij snelle dosisescalatie óf bij cyclisch Cushingsyndroom kan substitutietherapie met een fysiologisch corticosteroïd aan de behandeling worden toegevoegd.
Als diagnosticum:
Volwassenen en kinderen:
Korte test: 30 mg/kg lichaamsgewicht (max. 3000 mg), éénmalig om middernacht. De test kan ambulant worden uitgevoerd. Het bloedmonster moet vroeg in de ochtend (ca. 8.00 u) worden afgenomen. Hierna profylactisch 50 mg cortisonacetaat geven.
Lange test: Volwassenen: 500–750 mg, elke 4 uur gedurende 24 uur (6 giften). Kinderen: 15 mg/kg lichaamsgewicht (minimaal 250 mg) elke 4 uur gedurende 24 uur (6 giften). De lange test moet in het ziekenhuis plaatsvinden. Het effect wordt gemeten in twee opeenvolgende 24-uursurinestalen.
De capsules met melk of na de maaltijd innemen, om de kans op misselijkheid en braken te verkleinen.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): hypotensie. Misselijkheid, braken. Hoofdpijn, duizeligheid, sedatie.
Zelden (0,01-0,1%): buikpijn. Bijnierinsufficiëntie. Hirsutisme, allergische dermatitis.
Verder zijn gemeld: hypertensie, beenmergfalen, alopecia.
Interacties
Kan bij gelijktijdig gebruik de toxiciteit van paracetamol versterken.
Bij gebruik als diagnosticum: Anticonvulsiva, antidepressiva, antipsychotica, hormonen die invloed hebben op de hypothalamus-hypofyse-as, corticosteroïden en thyreostatica kunnen de resultaten van de diagnostische test beïnvloeden.
Zwangerschap
Metyrapon passeert de placenta.
Teratogenese: Onbekend.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken voor behandeling en diagnose.
Overig: Bij gebruik wordt geadviseerd de bloeddruk te controleren en eventuele hypertensie op passende wijze te behandelen.
Overig: Bij dieren zijn nadelige effecten op de spermatogenese en de ontwikkeling van follikels in de ovaria geconstateerd, gerelateerd aan het werkingsmechanisme van metyrapon.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend. Een risico voor de zuigeling kan niet worden uitgesloten.
Advies: Gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
Manifeste, primaire bijnierschorsinsufficiëntie.
Waarschuwingen
Gebruik uitsluitend onder toezicht van een gespecialiseerde arts die over de juiste voorzieningen beschikt om de klinische en biochemische respons te controleren, vanwege de snelle daling van de plasmacortisolspiegel. Het is noodzakelijk patiënten te controleren op en te waarschuwen voor symptomen die met hypocortisolisme gepaard gaan, zoals zwakte, vermoeidheid, anorexie, misselijkheid, braken, hypotensie, hypoglykemie, hyponatriëmie en hyperkaliëmie. Bij aanwezigheid van hypocortisolisme, kan tijdelijke substitutietherapie met glucocorticoïd en/of een onderbreking of dosisverlaging van metyrapon noodzakelijk zijn.
Metyrapon kan duizeligheid en sedatie veroorzaken, geadviseerd wordt geen voertuigen te besturen totdat deze effecten verdwenen zijn. Langdurige behandeling met metyrapon kan hypertensie veroorzaken door overmatige secretie van desoxycorticosteron. Behandeling van ectopisch Cushingsyndroom geeft opportunistische infecties (zoals Pneumocystis jirovecii-pneumonie) meer kans; overweeg een gepaste profylactische behandeling.
Om een nauwkeurige aanpassing van de dosis metyrapon mogelijk te maken, wordt aanbevolen wordt de cortisolspiegel in het plasma/serum en in de urine te meten via bijvoorbeeld een specifieke immunoassay of vloeistofchromatografie-massaspectrometrie, zodat kruisreactiviteit met steroïde precursoren niet optreedt.
Gegevens over de effectiviteit en bijwerkingen zijn beperkt bij kinderen en ouderen (≥ 65 jaar).
Overdosering
Symptomen
Gastro-intestinale symptomen en acute bijnierinsufficiëntie.
Therapie
Maagspoeling (bij ernstige intoxicatie en alleen tot kort na ingestie) en geforceerd braken. Directe toediening van hoge dosis hydrocortison met intraveneuze zoutoplossing en glucose. Herhaling op basis van klinische toestand van de patiënt.
Neem voor informatie over een vergiftiging met metyrapon contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum
Eigenschappen
Metyrapon remt de adrenocorticosteroïdsynthese. Remt de 11-β-hydroxylatiereactie in de bijnierschors en vermindert daarmee de cortisol- en corticosteronprodcuctie. Opheffing van het sterk remmende feedbackmechanisme van cortisol resulteert in een verhoogde productie van adrenotroop hormoon (ACTH) door de hypofyse. Metyrapon kan ook als diagnosticum worden gebruikt, omdat bij de blokkade van cortisol een toename van de secretie van de precursoren 11-desoxycortisol en desoxycorticosteron ontstaan. Daarbij ontstaan tevens een overeenkomstige verhoging van de plasmaspiegels van deze steroïden en van hun metabolieten (zoals 17-hydroxycorticosteroïd) in de urine. De concentraties 11-desoxycortisol en 17-hydroxycorticosteroïd zijn een index voor de hypofyse-ACTH-gevoeligheid. Metyrapon kan ook de biosynthese van aldosteron onderdrukken, met milde natriurese tot gevolg. De capsule bevat een stroopachtige tot gelei–achtige inhoud.
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel. |
| T max | ca. 1 uur. |
| Metabolisering | gedeeltelijk tot o.a. de actieve metaboliet metyrapol. |
| Eliminatie | na 72 uur wordt ca. 44% metyrapon + metyrapol teruggevonden in de urine, voornamelijk als glucuronide. |
| T 1/2el | 2 uur (metyrapon), 4 uur (metyrapol). |
Geneesmiddelgroep
metyrapon hoort bij de groep 11-beta-hydroxylaseremmers.