aliskiren
Samenstelling
Rasilez (als hemifumaraat) Novartis Pharma bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 150 mg, 300 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij hypertensie verlagen diuretica, β-blokkers, calciumantagonisten (dihydropyridinen), angiotensine I converterend enzym (ACE)-remmers en angiotensinereceptorblokkers (ARB’s) de bloeddruk effectief en verminderen het tienjaarsrisico op cardiovasculaire mortaliteit en morbiditeit. Comorbiditeit en specifieke patiëntenkenmerken bepalen welke groepen en welke middelen als eerste in aanmerking komen. De voorkeur gaat uit naar middelen met een 24-uurs werkzaamheid. Als één middel onvoldoende effectief is, is het toevoegen van een middel uit een andere groep effectiever dan het verhogen van de dosis; tevens beperkt het de bijwerkingen als gevolg van een dosisverhoging. De vaste combinatie in de juiste dosisverhouding heeft om reden van therapietrouw de voorkeur.
Gegevens op harde eindpunten zijn niet beschikbaar over de renineremmer aliskiren; dit middel daarom alleen gebruiken als er met de voorkeursmiddelen geen of onvoldoende resultaat is.
Indicaties
Essentiële hypertensie bij volwassenen.
Dosering
Essentiële hypertensie:
Volwassenen:
150 mg 1×/dag, evt. na twee weken verhogen tot 300 mg 1×/dag.
Bij ouderen is een dosisverhoging tot 300 mg/dag vaak niet effectief.
Altijd innemen met of altijd innemen zonder voedsel, op een vast tijdstip van de dag. Niet gelijktijdig innemen met vruchtensap of dranken die plantaardige extracten bevatten (zoals kruidenthee).
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): artralgie. Duizeligheid. Diarree. Hyperkaliëmie.
Soms (0,1-1%): hypotensie, palpitaties, perifeer oedeem. Hoest. Nierfunctiestoornis, acuut nierfalen. Huiduitslag, jeuk, urticaria, ’severe cutaneous adverse reactions’ (SCARs) inclusief Stevens-Johnsonsyndroom, toxische epidermale necrolyse, orale mucosale reacties. Stijging van leverenzymwaarden.
Zelden (0,01-0,1%): angio-oedeem, erytheem. Overgevoeligheidsreacties, anafylactische reacties. Dalingen in hemoglobinegehalte en hematocriet, verhoogd creatininegehalte.
Verder zijn gemeld: vertigo, misselijkheid, braken, dyspneu, gestoorde leverfunctie, geelzucht, hepatitis, leverfalen, hyponatriëmie.
Interacties
Gelijktijdige behandeling met een ACE-remmer of een ARB vermeerdert de kans op CVA, hypotensie, syncope, hyperkaliëmie en achteruitgang van de nierfunctie en mogelijk de kans op angio-oedeem; deze combinatie alleen toepassen bij afzonderlijk gedefinieerde patiënten (zonder diabetische nefropathie) onder supervisie van een gespecialiseerd arts bij wie de nierfunctie, bloeddruk en het elektrolytengehalte regelmatig worden gecontroleerd. Bij diabetespatiënten of een verminderde nierfunctie (GFR < 60 ml/min/1,73 m²) is het gebruik van aliskiren in combinatie met een ACE-remmer of ARB gecontra-indiceerd. Bij andere patiënten wordt de combinatie ontraden; indien de combinatie toch toegepast dient te worden, is periodieke bepaling van de nierfunctie, bloeddruk en serumelektrolyten aanbevolen.
Geneesmiddelen die het p-glycoproteïne (Pgp) beïnvloeden kunnen de biologische beschikbaarheid en eliminatie van aliskiren veranderen. Combinatie met sterke Pgp-remmers zoals ciclosporine, itraconazol en kinidine is gecontra-indiceerd vanwege een aanzienlijke verhoging van de aliskirenspiegel; voorzichtig bij combinatie met matig sterke Pgp-remmers zoals verapamil, claritromycine, amiodaron en ketoconazol. Sint-janskruid en rifampicine zijn PgP-inductoren en kunnen de biologische beschikbaarheid van aliskiren verminderen. Bij combinatie met atorvastatine namen de AUC en Cmax van aliskiren met 50% toe.
Aliskiren is een substraat voor organisch anion-transporterende polypeptiden (OATP). Vruchtensap en dranken met plantaardige extracten (zoals kruidenthee) remmen de absorptie van aliskiren waarschijnlijk door remming van OATP; aliskiren niet innemen met vruchtensap of dranken met plantaardige extracten.
Combinatie met NSAID’s (incl. COX2-remmers en acetylsalicylzuur > 3 g/dag) kan de werking van aliskiren verminderen; vooral bij ouderen, bij een gestoorde nierfunctie of volumedepletie kan door deze combinatie de nierfunctie (verder) achteruitgaan (incl. meestal reversibel acuut nierfalen) en is er kans op hyperkaliëmie.
Voorzichtig bij het combineren van aliskiren met geneesmiddelen die de kaliumspiegel verhogen zoals kaliumsparende diuretica, kaliumsupplementen en heparine.
Aliskiren vermindert de biologische beschikbaarheid van furosemide (oraal); bij combinatie de werkzaamheid van furosemide extra controleren om volumeoverbelasting te voorkomen.
De biologische beschikbaarheid van digoxine en verapamil kan licht verlaagd zijn.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onbekend. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid. Andere geneesmiddelen die een directe werking uitoefenen op het RAAS zijn in verband gebracht met ernstige foetale misvormingen en neonataal overlijden.
Advies: Gebruik tijdens het 2e en 3e trimester is gecontra-indiceerd. Gebruik tijdens het 1e trimester wordt ontraden.
Overige: Bij kinderwens en zwangerschap instellen op een alternatieve therapie; aangeraden wordt de patiënte bij het begin van de behandeling al hierop te wijzen.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Onbekend. Ja bij dieren.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
- voorgeschiedenis van angio-oedeem (erfelijk, idiopathisch, of na eerder gebruik van aliskiren);
- gebruik bij kinderen < 2 jaar, zie voor meer informatie de rubriek Waarschuwingen/voorzorgen.
Zie voor meer contra-indicaties ook de rubrieken Zwangerschap en Interacties.
Waarschuwingen
Bij verminderde nierfunctie (GFR < 60 ml/min/1,73 m²) en/of diabetes mellitus is er meer kans op hypotensie, syncope, een CVA, verminderde nierfunctie (incl. acuut nierfalen) of hyperkaliëmie. Daarom is het gebruik van aliskiren in combinatie met een ACE-remmer of een ARB bij deze patiënten gecontra-indiceerd.
Vooral bij volume- en/of natriumdepletie is er meer kans op een hypotensieve reactie; een eventuele depletie vóór het begin van de behandeling corrigeren. Bij ernstig hartfalen (NYHA-klasse III–IV), hypovolemie, onderliggende nierziekten, leveraandoeningen of andere aandoeningen waarbij de vaattonus en nierfunctie in belangrijke mate van het renine-angiotensine-aldosteronsysteem afhankelijk zijn, gezien de farmacologische werking bedacht zijn op hypotensie en verminderde nierfunctie; indien tekenen van acuut nierfalen optreden de behandeling onmiddellijk staken. Bij verminderde nierfunctie, en/of diabetes mellitus is er meer kans op hyperkaliëmie.
Bij optreden van angio-oedeem de toediening onmiddellijk staken; indien de zwelling de tong, glottis of larynx betreft is er kans op luchtwegobstructie, dien zo snel mogelijk 0,3–0,5 mg adrenaline i.m. toe en tref maatregelen om de luchtweg open te houden. Ook bij alleen zwelling van de tong (zonder ademnood) de patiënt langdurig observeren (minstens 12-24 uur) omdat de behandeling met antihistaminica en corticosteroïden niet altijd afdoende is. Er zijn aanwijzingen dat er meer kans is op angio-oedeem bij de combinatie van aliskiren met een ACE-remmer of ARB; deze combinatie wordt, mede om deze reden, afgeraden.
Bij optreden van ernstige en aanhoudende diarree de behandeling met aliskiren staken.
Er zijn geen of onvoldoende gegevens over het gebruik bij ernstige gestoorde nierfunctie, nefrotisch syndroom, renovasculaire hypertensie, unilaterale of bilaterale nierarteriestenose of een stenose van één enkele functionele nier. Gebruik bij een ernstig verminderde nierfunctie (GFR < 30 ml/min/1,73m²) ontraden.
Aliskiren is geïndiceerd voor gebruik bij volwassenen. Gebruik is gecontra-indiceerd bij kinderen onder de 2 jaar vanwege een mogelijk te hoge blootstelling wegens een immatuur P-glycoproteïne-transportsysteem. De leeftijd waarop dit transportsysteem rijp is, kan niet goed worden bepaald, daarom aliskiren niet gebruiken tussen de leeftijd van 2 en 6 jaar. Er zijn relatief weinig veiligheidsgegevens en er is geen doseringsadvies beschikbaar met betrekking tot kinderen van 6 tot 17 jaar; frequentie, type en ernst van bijwerkingen lijken echter vergelijkbaar met die bij volwassenen en er werd geen relevant negatief effect waargenomen op neurocognitieve of ontwikkelingsbeoordeling, bij behandeling gedurende maximaal 1 jaar.
Overdosering
Neem voor informatie over een aliskiren/vergiftiging contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Krachtige, selectieve remmer van het enzym renine, waardoor de omzetting van angiotensinogeen tot angiotensine I wordt voorkómen en de spiegels van angiotensine I en II afnemen. Aliskiren geeft een daling van de systolische en diastolische bloeddruk. Werking: ca. 90% van maximaal na 2 weken. Werkingsduur: ten minste 24 uur.
Kinetische gegevens
| F | 2–3%; bij ouderen (> 65 j.) 50% hoger. |
| T max | 1–3 uur. |
| V d | 1,9 l/kg. |
| Overig | Aliskiren doorloopt een enterohepatische kringloop en er is sprake van niet-lineaire kinetiek, ook tijdens de ’steady state’. |
| Metabolisering | ca. 1,4% van de orale dosis wordt gemetaboliseerd, door CYP3A4. |
| Eliminatie | voornamelijk onveranderd met de feces (78%), met de urine 0,6%. |
| T 1/2 | ca. 40 uur (34–41 uur). |
Geneesmiddelgroep
aliskiren hoort bij de groep renineremmers.