budesonide (bij darmontsteking)
Samenstelling
Budenofalk Dr. Falk Pharma Benelux bv
- Toedieningsvorm
- Capsule, maagsapresistent
- Sterkte
- 3 mg
- Toedieningsvorm
- Granulaat, maagsapresistent
- Sterkte
- 9 mg
- Verpakkingsvorm
- in sachet
Bevat tevens: sorbitol. Citroensmaak.
- Toedieningsvorm
- Schuim voor rectaal gebruik
- Sterkte
- 2 mg/dosis
- Verpakkingsvorm
- 14 doses
Bevat tevens: propyleenglycol.
Cortiment Ferring bv
- Toedieningsvorm
- Tablet met gereguleerde afgifte
- Sterkte
- 9 mg
Bevat tevens: sojaolie.
Entocort AstraZeneca bv
- Toedieningsvorm
- Capsule met gereguleerde afgifte
- Sterkte
- 3 mg
- Toedieningsvorm
- Tablet voor klysma
- Sterkte
- 2,3 mg
- Verpakkingsvorm
- met solvens
Na reconstitutie met de 115 ml oplossing voor klysma: 2 mg/100 ml. Conserveermiddelen: methyl– en propylparahydroxybenzoaat.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
budesonide (bij darmontsteking) vergelijken met een ander geneesmiddel.
Advies
Bij de behandeling van de ziekte van Crohn is de keuze van het geneesmiddel afhankelijk van de locatie, uitgebreidheid en ernst van de ontsteking, het verwachte beloop en de respons op eerdere medicatie. Corticosteroïden worden toegepast voor remissie-inductie en immunosuppressiva als onderhoudsbehandeling. TNF-α-blokkers kunnen in beide fasen van de behandeling worden gebruikt.
Systemischwerkende corticosteroïden, bv. betamethason en predniso(lo)n, zijn effectiever dan het lokaalwerkende budesonide, maar veroorzaken meer bijwerkingen. Als bij milde tot matige ziekteactiviteit na twee tot vier weken lokale behandeling geen meetbare verbetering optreedt, wordt de behandeling veelal omgezet naar een systemische.
Bij de behandeling van colitis ulcerosa is de keuze van het geneesmiddel afhankelijk van de locatie, uitgebreidheid en ernst van de ontsteking, het verwachte beloop en de respons op eerdere medicatie. Corticosteroïden worden toegepast voor remissie-inductie en immunosuppressiva als onderhoudsbehandeling. Aminosalicylaten en TNF-α-blokkers kunnen in beide fasen van de behandeling worden gebruikt.
Systemischwerkende corticosteroïden zijn effectiever dan lokaalwerkende corticosteroïden, maar veroorzaken meer bijwerkingen.
De Commissie wijst op de prijsverschillen tussen deze preparaten; zie medicijnkosten.nl.
Indicaties
oraal
- capsule en granulaat
- Lichte tot matige vorm van de ziekte van Crohn, waarbij het ileum en/of colon ascendens is aangedaan.
- Inductie van remissie bij patiënten met actieve collagene colitis.
- Auto-immuunhepatitis indien corticosteroïden geïndiceerd zijn.
- tablet
- Inductie van remissie bij patiënten met lichte tot matig-ernstige actieve colitis ulcerosa, als behandeling met 5-ASA onvoldoende resultaat heeft.
rectaal
- Distale colitis ulcerosa, waarbij het rectum en/of sigmoïd is aangedaan (Budenofalk schuim) of het rectum, sigmoïd en/of colon descendens (Entocort klysma).
Dosering
Bij staken de dosering uitsluipen, bijvoorbeeld door om de dag 1 dosering te nemen gedurende 2 weken; daarna kan de behandeling gestaakt worden.
Ziekte van Crohn:
Volwassenen:
Entocort capsule/Budenofalk granulaat: in de actieve fase ’s morgens voor het ontbijt 9 mg gedurende 8 weken; daarna ’s morgens 6 mg (capsule) of 9 mg om de dag gedurende 2 weken (granulaat). Daarna de dosis eventueel aanpassen naar de laagst effectieve (capsule) of de behandeling staken (granulaat). De dosering ter vervanging van prednisolon bij steroïd–afhankelijke patiënten is ’s morgens voor het ontbijt 6 mg; de behandeling met prednisolon uitsluipen als de behandeling met Entocort is begonnen. Ter preventie van recidief na een operatieve ingreep bij patiënten met hoge ziekte activiteit: 6 mg ’s morgens.
Budenofalk capsule: 9 mg ’s morgens een half uur vóór het ontbijt óf 3 mg 3×/dag een half uur vóór de maaltijd (als dat gemakkelijker is voor de patiënt). Toepassen in de acute fase van de ziekte, gedurende maximaal 8 weken.
Kinderen ≥ 8 jaar en een lichaamsgewicht van ≥ 25 kg:
Entocort capsule: bij milde tot matige ziekte activiteit ’s morgens voor het ontbijt 9 mg gedurende 8 weken; als de ziekte is gestabiliseerd, titreren naar de laagst effectieve dosis.
Actieve collagene colitis:
Volwassenen:
Budenofalk capsule of granulaat, Entocort capsule: 9 mg, voor het ontbijt. Toepassen gedurende maximaal 8 weken.
Auto-imuunhepatitis:
Volwassenen:
Budenofalk capsule: startdosering: 3 mg 3×/dag een half uur vóór de maaltijd, voor inductie van remissie (normalisatie van leverfunctieparameters). Onderhoudsdosering: 3 mg 2×/dag na bereiken van remissie, indien ALAT en/of ASAT stijgen tijdens de onderhoudsdosering, dosering verhogen naar 3 mg 3×/dag. Toepassen gedurende minimaal 24 maanden. Behandeling combineren met azathioprine, indien dit verdragen wordt.
Colitis ulcerosa
Volwassenen:
Cortiment tablet: 1×/dag 1 tablet van 9 mg ’s morgens gedurende maximaal 8 weken. Bij staken geleidelijk afbouwen.
Distale colitis ulcerosa:
Volwassenen:
Budenofalk schuim: voor de nacht met de applicator één dosis inbrengen gedurende 6–8 weken.
Entocort klysma: ’s avonds 1 klysma voor de nacht liggend op de linkerzij toedienen gedurende 4 weken; indien dan nog geen remissie is bereikt, kan de behandeling met maximaal 4 weken worden voortgezet. Optimaal effect wordt verkregen indien de toegediende dosis zo lang mogelijk, bij voorkeur de hele nacht, in het lichaam blijft. Na toediening ca. 5 minuten plat op de buik liggen.
De tablet of capsule heel innemen met voldoende water. De Entocort capsule kan eventueel worden opengemaakt, waarna de inhoud gemengd kan worden met bijvoorbeeld een lepel appelmoes. De inhoud van de capsules niet kauwen of fijnmaken. Het granulaat op de tong leggen en zonder kauwen doorslikken met veel water. De spuitbus met schuim gedurende 15 seconden schudden. Bij toedienen van één dosis dient de dop van de spuitbus volledig te worden ingedrukt en langzaam weer losgelaten. De applicator hierna nog 10–15 seconden in positie houden. Het klysma vlak voor gebruik bereiden door de tablet in de flacon met oplossing voor klysma te doen en daarna de flacon gedurende 10 seconden goed te schudden tot de tablet volledig opgelost is.
Bijwerkingen
Oraal: De frequentie van corticosteroïd-gerelateerde bijwerkingen is ongeveer gehalveerd ten opzichte van een equivalente orale dosering prednisolon.
Vaak (1-10%): Cushing(-achtig)-syndroom (bv. vollemaansgezicht, romp-obesitas, rode striae, verminderde glucosetolerantie, diabetes mellitus, natriumretentie met oedeemvorming, verhoogde kaliumuitscheiding, insufficiëntie van de bijnier, verstoorde afscheiding van geslachtshormonen, hypertensie). Hoofdpijn. Nervositeit, slapeloosheid, depressie, prikkelbaarheid, euforie. Wazig zien. Palpitaties. Dyspepsie, misselijkheid, buikpijn, droge mond. Urticaria, exantheem, acne. Allergisch exantheem, petechiën, ecchymose, vertraagde wondgenezing, contactdermatitis. Spier– en gewrichtspijn, spierzwakte, spierkrampen, osteoporose. Menstruatiestoornis. Meer kans op infecties. Hypokaliëmie.
Soms (0,1-1%): tremor, psychomotorische hyperactiviteit. Angst. Flatulentie. Gastroduodenaal ulcus. Duizeligheid. Perifeer oedeem. Rugpijn. Leukocytose.
Zelden (0,01-0,1%): glaucoom, (subcapsulair) cataract. Agressie. Pancreatitis. Osteonecrose.
Zeer zelden (< 0,01%): pseudotumor cerebri incl. papillair oedeem bij jongvolwassenen. Meervoudige psychiatrische effecten zoals gedragsstoornis. Toegenomen tromboserisico, vasculitis. Vermoeidheid, malaise. Obstipatie. Anafylactische reacties. Groeivertraging bij kinderen.
Rectaal: Er is minder kans op bijwerkingen dan bij orale toediening.
Vaak (1-10%): gastro-intestinale stoornissen zoals flatulentie, misselijkheid en diarree. Pijn en brandend gevoel in het rectum. Depressie. Exantheem, urticaria.
Soms (0,1-1%): agitatie, angst, slapeloosheid. Psychomotorische hyperactiviteit. Buikpijn. Afteuze stomatitis, abdominale paresthesie, anale fissuren, rectale bloeding. Duizeligheid. Reukstoornis. Toegenomen transpiratie. Asthenie. Verhoogde eetlust, toename gewicht. Stijging van leverenzymwaarden. Toename erytrocytenbezinkingssnelheid. Leukocytose.
Zelden (0,01-0,1%): bijnierinsufficiëntie. Glaucoom, (subcapsulair) cataract, wazig zien. Ecchymose. Agressie.
Zeer zelden (≤ 0,01%): anafylactische reacties.
Interacties
Geen levende vaccins toedienen tijdens een chronische therapie met glucocorticoïden. De antilichaamrespons op andere vaccins kan verminderd zijn.
Budesonide wordt voornamelijk gemetaboliseerd door CYP3A4. Matige tot sterke remmers van CYP3A4 zoals macrolide antibiotica, imidazool-antimycotica, fluoxetine, HIV-proteaseremmers en grapefruitsap remmen de afbraak van geresorbeerd budesonide, waardoor de kans op systemische bijwerkingen toeneemt. Combinatie met sterke CYP3A4-remmers (zoals ketoconazol, itraconazol, HIV-proteaseremmers, claritromycine, cobicistat) vermijden, of, als dit niet mogelijk is, de tijd tussen de behandelingen zo lang mogelijk maken en eventueel de budesonide dosering verlagen.
CYP3A4 inductoren zoals carbamazepine en rifampicine kunnen de beschikbaarheid van budesonide doen afnemen.
Oestrogenen kunnen het effect van corticosteroïden versterken. Laag gedoseerde orale anticonceptiva hadden echter geen significante invloed op oraal toegediend budesonide.
De kaliumuitscheiding kan toenemen waardoor het effect van digoxine versterkt wordt. Vanwege de invloed op de kaliumspiegel is ook voorzichtigheid geboden in combinatie met diuretica.
Bij de combinatie met colestyramine of antacida een periode van twee uur tussen de innamen aanhouden.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren zijn hoge doses corticosteroïden schadelijk gebleken.
Farmacologisch effect: Onwaarschijnlijk omdat de biologische beschikbaarheid van oraal en rectaal budesonide laag is.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Ja, in geringe mate.
Farmacologisch effect: Onwaarschijnlijk vanwege een lage biologische beschikbaarheid bij gebruik van oraal en rectaal budesonide bij de moeder en geringe overgang in de moedermelk.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) volgens voorschrift worden gebruikt.
Contra-indicaties
- overgevoeligheid voor corticosteroïden;
- levercirrose en aanwijzingen van portale hypertensie (zoals vergevorderde primaire biliaire cirrose);
- systemische of lokale bacteriële, virale of schimmelinfecties.
Waarschuwingen
Toepassing bij de ziekte van Crohn is niet geschikt indien het bovenste deel van het maag-darmkanaal is aangedaan. Aangezien de werking vooral gebaseerd is op een lokaal effect in de darmen zijn er geen gunstige effecten te verwachten voor symptomen op andere plekken dan het maag-darmkanaal (zoals ogen, huid, gewrichten).
Overzetting van systemische corticosteroïdtherapie op lokale behandeling met budesonide kan allergieën (zoals eczeem, rinitis) ontmaskeren of symptomen veroorzaken gerelateerd aan een verminderd algeheel steroïdeffect. Uitsluipen van het systemische corticosteroïd kan nodig zijn; bij stopzetten van de behandeling kan malaise optreden met spier- en gewrichtspijnen. Indien zich ook moeheid, hoofdpijn, misselijkheid en braken voordoet kan een tijdelijke verhoging van de dosis systemische corticosteroïden aangewezen zijn.
Wees voorzichtig bij aandoeningen waarbij glucocorticoïden ongewenste effecten kunnen hebben zoals bij hypertensie, diabetes mellitus, tuberculose, osteoporose, ulcus pepticum, glaucoom of cataract.
In verband met een eventuele verstoring van de hypothalamus/hypofysefuncties bij stress wordt suppletie met orale corticosteroïden aanbevolen bij fysiek belastende omstandigheden zoals operatief ingrijpen of in andere stress situaties.
Onderdrukking van de inflammatoire respons en immuunfunctie vermeerdert de kans op infecties; ernstige infecties zoals sepsis en tuberculose kunnen worden gemaskeerd waardoor ze pas laat worden herkend.
Waterpokken en mazelen kunnen een ernstiger verloop hebben dan gebruikelijk en het kan nodig zijn passende maatregelen te nemen (varicella–zostervirus-immunoglobuline, i.v. immunoglobuline, antivirale middelen).
Wees voorzichtig bij patiënten met (familieleden in de eerste graad met) bestaande of eerdere ernstige depressie of eerdere psychose door steroïden.
Bij patiënten met leverfunctiestoornissen kunnen systemische bijwerkingen vaker optreden vanwege een langere eliminatiehalfwaardetijd.
Overweeg verwijzing naar een oogarts bij ontwikkeling van visusstoornissen. Glaucoom, cataract en zeldzame ziekten als centrale sereuze chorioretinopathie zijn gemeld na systemisch en lokaal gebruik van corticosteroïden.
Bij behandeling van auto-immuunhepatitis de serumwaarden van transaminasen regelmatig controleren: de eerste maand elke twee weken, daarna tenminste iedere 3 maanden.
Met de tablet, capsules en schuim voor rectaal gebruik bestaat weinig ervaring bij ouderen. Bij langdurig gebruik bij kinderen de lengtegroei controleren. De tablet met gereguleerde afgifte, het granulaat en het schuim voor rectaal gebruik niet toepassen bij kinderen < 18 jaar wegens onvoldoende ervaring. Budenofalk capsule niet toepassen bij kinderen < 12 jaar wegens onvoldoende ervaring.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling de monografie corticosteroïden op vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Glucocorticosteroïd met een lokaal ontstekingsremmend effect. Budesonide wordt afgegeven vanuit de capsule ter hoogte van het ileum en het colon ascendens, vanuit de tablet in het colon. Werking: maximaal na 2–4 weken.
Kinetische gegevens
| Resorptie | capsule: snel en volledig, ca. 70%. |
| F | oraal en rectaal 10–15% door zeer groot first-pass-effect. |
| T max | ca. 2–3 uur (schuim); klysma 1,5 uur; Entocort capsule: 3–5 uur, Budenofalk capsule: 5-7 uur, granulaat: ca. 6 uur door speciale coating van het granulaat, langer wanneer ingenomen met voedsel. Tablet 13–14 uur. |
| V d | ca. 3-4 l/kg. |
| Overig | de maximaal bereikte bloedspiegels zijn voor Entocort capsule 5–10 nanog/ml, Cortiment tablet 1,3–1,8 nanog/ml, Budenofalk capsule 1–4 nanog/ml en Budenofalk schuim 0,8 nanog/ml. |
| Eiwitbinding | ca. 85–90%. |
| Metabolisering | in de lever door vnl. CYP3A4 tot nauwelijks actieve metabolieten. |
| Eliminatie | voornamelijk als metabolieten. |
| T 1/2el | 3–4 uur, bij ernstig gestoorde leverfunctie langer. |
Geneesmiddelgroep
budesonide (bij darmontsteking) hoort bij de groep corticosteroïden, maag-darmkanaal.