folinezuur (systemisch)
Samenstelling
Folikabi (als Ca-zout) Fresenius Kabi Nederland bv
- Toedieningsvorm
- Infusie-/injectievloeistof
- Sterkte
- 10 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- flacon 5 ml, 10 ml, 20 ml
Folinezuur Injecties (als Ca-zout) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 10 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- flacon 5 ml, 10 ml, 20 ml, 35 ml, 40 ml
Leucovorine (als Ca-zout) Sandoz bv
- Toedieningsvorm
- Capsule
- Sterkte
- 15 mg
Rescuvolin (als Ca-zout) Pharmachemie bv
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 10 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- flacon 5 ml, 10 ml, 20 ml, 30 ml
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 15 mg
Vorina (als di-Na-zout) Pharmachemie bv
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 25 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 14 ml
Bevat 5,5 mg/ml Na+, equivalent aan 14 mg/ml en 0,24 mmol/ml NaCl.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
folinezuur (systemisch) vergelijken met een ander geneesmiddel.
Advies
Folinezuur kan worden toegepast als antidotum bij een behandeling met methotrexaat in hoge doses.
Voor folinezuur is geen advies vastgesteld over de plaats in de medicamenteuze behandeling van gemetastaseerd coloncarcinoom in combinatie met 5-fluoro-uracil.
Indicaties
- Ter vermindering van de toxiciteit (rescue-medicatie) bij een behandeling met gemiddelde en hoge doses methotrexaat bij volwassenen en kinderen.
- In combinatie met 5-FU voor de behandeling van kanker.
- Ter vermindering van toxiciteit van pyrimethamine en trimethoprim.
- Niet-geregistreerde indicaties: [overdosering van methotrexaat] en [ter vermindering van bijwerkingen van methotrexaat bij reumatoïde artritis].
Dosering
Van het product met het calciumzout mag wegens het hoge calciumgehalte van de oplossing maximaal 160 mg/min i.v. worden toegediend.
Rescue-medicatie bij behandeling met methotrexaat:
Individueel te bepalen op basis van de dosis en wijze van toediening van de methotrexaatbehandeling, het optreden van toxiciteitssymptomen en de individuele excretiecapaciteit voor methotrexaat (behandeling met folinezuur noodzakelijk bij methotrexaatdosering > 500 mg/m² lichaamsoppervlakte en overwegen bij doses van 100–500 mg/m² lichaamsoppervlakte).
Oraal, intramusculair, intraveneus: Eerste dosis folinezuur 6–12 mg/m² lichaamsoppervlak, veelal 15 mg, 12–24 uur na het begin van de methotrexaattherapie, vervolgens de toediening iedere 6 uur herhalen gedurende 72 uur. 48 uur na start van de methotrexaatinfusie de methotrexaatconcentratie meten en eventueel folinezuurdosering aanpassen.
Bij methotrexaatconcentratie ≥ 0,5 micromol/l: dosering folinezuur ophogen tot 15 mg/m², bij methotrexaatconcentratie ≥ 1 micromol/l: dosering folinezuur ophogen tot 100 mg/m², bij methotrexaatconcentratie ≥ 2 micromol/l: dosering folinezuur ophogen tot 200 mg/m² lichaamsoppervlak gedurende 48 uur of totdat de methotrexaatconcentratie lager is dan 0,05 micromol/l. Na toediening van verschillende parenterale doses kan overgestapt worden op de orale vorm. Parenteraal toedienen bij malabsorptiesyndromen of andere gastro-intestinale stoornissen en bij doses boven de 25–50 mg.
In combinatie met 5-FU bij de behandeling van kanker:
Volwassenen:
Wekelijks schema: 20 mg/m² als i.v. bolusinjectie óf 200–500 mg/m² folinezuur in een 2 uur durend i.v.-infuus. In het midden of aan het eind van het infuus 500 mg/m² 5-FU als i.v. bolusinjectie toedienen.
Veertiendaags schema: 200 mg/m² in een 2 uur durend i.v.-infuus, gevolgd door 400 mg/m² 5-FU als i.v. bolusinjectie en 600 mg/m² 5-FU in een 22 uur durend infuus op elke 2 weken op dag 1 en 2.
Maandelijks schema: 20 mg/m² als i.v. bolusinjectie óf 200–500 mg/m² folinezuur in een 2 uur durend i.v.-infuus, onmiddellijk gevolgd door 425 of 370 mg/m² 5-FU als i.v. bolusinjectie, dagelijks gedurende 5 opeenvolgende dagen. Dit schema elke 4 weken herhalen.
Toxiciteit van trimethoprim:
Na stoppen trimethoprim, 3–10 mg per dag totdat een normaal bloedbeeld wordt bereikt.
Toxiciteit van pyrimethamine:
Bij hoge doses pyrimethamine of een langdurige behandeling met lage doses dinatriumfolinaat gelijktijdig toedienen: 5–50 mg per dag afhankelijk van het bloedbeeld.
[Overdosering met methotrexaat]:
Volwassenen:
I.v. als infusie: 1200 mg in 24 uur als continu infuus, eventueel 4–6 keer per dag korte infusies, vervolgens dosering op geleide van methotrexaatconcentratie totdat deze lager is dan 0,05 micromol/l.
[Ter vermindering van bijwerkingen van methotrexaat bij reumatoïde artritis]:
Volwassenen:
Oraal: 2,5 mg 1× per week bij een methotrexaatdosering tot 15 mg per week en 5 mg 1× per week bij een methotrexaatdosering vanaf 15 mg per week, in te nemen 24 uur na toediening van methotrexaat.
Folinezuur alléén oraal, intramusculair of intraveneus toedienen; niet intrathecaal.
Bijwerkingen
Zeer vaak (>10%): beenmergfalen incl. fatale gevallen. Mucositis incl. stomatitis en cheilitis. Sterfgevallen zijn voorgekomen ten gevolge van mucositis.
Vaak (1–10%): acraal erytheem.
Soms (0,1-1%): koorts (na injectie).
Zelden (0,01-0,1%): maagklachten (bij hoge doses), slapeloosheid, agitatie en depressie.
Zeer zelden (< 0,01%): allergische reacties met inbegrip van urticaria, anafylactische en anafylactoïde reacties.
Verder is hyperammoniëmie gemeld.
Het toxiciteitsprofiel van de combinatie folinezuur/5-FU verschilt naargelang het gebruikte schema en de dosering. In het maandelijks schema; zeer vaak (> 10%): braken, misselijkheid en ernstige toxiciteit van de slijmvliezen. Bij het wekelijks schema; zeer vaak (> 10%): diarree en dehydratie met een hogere toxiciteitsgraad (soms fataal).
Interacties
Bij combinatie met 5-FU neemt de werkzaamheid van 5-FU toe en wordt de toxische grens eerder bereikt.
Combinatie met een foliumzuurantagonist (bv. pyrimethamine of trimethoprim) kan de werkzaamheid hiervan verminderen.
Vanwege de verhoging van het levermetabolisme door folaten kan het effect van enkele anti-epileptica zoals fenytoïne, primidon en fenobarbital verminderen door een verminderde plasmaspiegel van het anti-epilepticum.
Zeer hoge doses folinezuur kunnen de oncolytische werking van methotrexaat verminderen, vooral bij tumoren van het centraal zenuwstelsel aangezien folinezuur daar kan cumuleren na herhaalde toediening.
Zwangerschap
Teratogenese: Over het algemeen is de intoxicatie waar folinezuur voor gegeven wordt schadelijker voor de moeder en de vrucht. Bovendien laat ruime ervaring met folinezuur als antidotum geen aanwijzingen zien voor schadelijke effecten op de foetus.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) volgens voorschrift worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Advies: Tijdens een intoxicatie is het geven van borstvoeding over het algemeen af te raden. Kan als antidotum (voor zover bekend zonder gevaar) volgens voorschrift worden gebruikt.
Contra-indicaties
Pernicieuze anemie of andere anemieën veroorzaakt door een tekort aan vitamine B12.
Waarschuwingen
Folinezuur kan een pernicieuze anemie of andere anemieën als gevolg van een tekort aan vitamine B12 maskeren.
Overmatige doses vermijden omdat dit de oncolytische werking van methotrexaat kan aantasten, vooral bij tumoren van het centrale zenuwstelsel waar folinezuur zich na herhaalde kuren kan ophopen. Bij de behandeling van kanker, in combinatie met 5-FU slechts gebruiken onder strenge controle van een arts met ervaring inzake een dergelijke therapie. Folinezuur versterkt de toxiciteit van 5-FU (met verschijnselen zoals leukopenie, mucositis, stomatitis en/of diarree), vooral bij ouderen en/of verzwakte patiënten. Bij toxiciteit (bij gebruik van de combinatie) de dosering 5-FU sterker verlagen dan als 5-FU alleen wordt gebruikt. Behandeling met folinezuur/5-FU niet starten of voortzetten indien toxiciteit van het maag-darmkanaal aanwezig is, ongeacht de ernst van de symptomen. In combinatie met 5-FU de calciumspiegel vervolgen en eventueel bijstellen. Bij optreden van diarree en/of stomatitis, ongeacht de ernst, is controle noodzakelijk, omdat een plotselinge achteruitgang met dodelijke afloop kan optreden. De dosering 5-FU verlagen tot de diarree is verdwenen.
Bij een nierfunctiestoornis kan in verband met een vertraagde eliminatie van methotrexaat een hogere dosis of een langduriger gebruik van folinezuur nodig zijn.
Folinezuur niet intrathecaal toedienen.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Folinezuur is de via reductie gevormde, werkzame metaboliet van foliumzuur. Het maakt als deel van enzymen of als co-enzym de synthese van nucleïnezuren en eiwitten mogelijk. In combinatie met fluoropyrimidinen zoals 5-fluoro-uracil (5-FU) kan folinezuur het therapeutisch en toxisch effect versterken, door de binding van fluorodeoxyuridilzuur (een metaboliet van 5-FU) aan het enzym thymidilaatsynthetase (belangrijk voor DNA herstel en duplicatie) te stabiliseren en op die manier de inhibitie van het enzym te vergroten.
Kinetische gegevens
| F | na i.m.-toediening is de biologische beschikbaarheid ca. 100%. |
| T max | oraal 2,9 uur, i.v. 10 min. |
| Metabolisering | in de lever en het darmslijmvlies merendeels tot actief 5-methyltetrahydrofolaat. |
| Eliminatie | voornamelijk (80–90%) met de urine als metabolieten; 5–8% met de feces. |
| T 1/2el | ca. 32–35 min, ca. 6 uur (metaboliet). |
Geneesmiddelgroep
folinezuur (systemisch) hoort bij de groep detoxificantia bij oncolytica.