pilocarpine (bij glaucoom)
Samenstelling
Pilocarpine Minims (nitraat) Bausch & Lomb
- Toedieningsvorm
- Oogdruppels (2%)
- Sterkte
- 20 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 0,5 ml
Conserveermiddel: geen.
Pilocarpine Oogdruppels Teva Pharma bv
- Toedieningsvorm
- Oogdruppels (2%)
- Sterkte
- 20 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 10 ml
Conserveermiddel: benzalkoniumchloride.
Pilocarpine Oogdruppels FNA (hydrochloride) Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Oogdruppels (0,125%)
- Sterkte
- 1,25 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 10 ml
- Toedieningsvorm
- Oogdruppels (1%)
- Sterkte
- 10 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 10 ml
- Toedieningsvorm
- Oogdruppels (2%)
- Sterkte
- 20 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 10 ml
- Toedieningsvorm
- Oogdruppels (3%)
- Sterkte
- 30 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 10 ml
- Toedieningsvorm
- Oogdruppels (4%)
- Sterkte
- 40 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 10 ml
Conserveermiddel: benzalkoniumchloride. (Oculoguttae pilocarpini FNA).
- Toedieningsvorm
- Oogdruppels (1%)
- Sterkte
- 10 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 1 ml
- Toedieningsvorm
- Oogdruppels (2%)
- Sterkte
- 20 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 1 ml
- Toedieningsvorm
- Oogdruppels (3%)
- Sterkte
- 30 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 1 ml
- Toedieningsvorm
- Oogdruppels (4%)
- Sterkte
- 40 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 1 ml
Conserveermiddel: geen. (Oculoguttae pilocarpini sine conservans).
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
pilocarpine (bij glaucoom) vergelijken met een ander geneesmiddel.
Advies
Behandeling van glaucoom dient door een oogarts te gebeuren. Glaucoom wordt medicamenteus vooral behandeld met plaatselijk toegediende middelen.
Bij open-kamerhoekglaucoom zijn oogdruppels met timolol of een prostaglandine-analogon de eerstekeusbehandeling. Bij onvoldoende effect of bij intolerantie voor een van beide middelen wordt eerst het andere middel van de eerstekeusbehandeling als monotherapie aanbevolen. Alternatieven voor bovenstaande monotherapie zijn monotherapie met een lokale koolzuuranhydraseremmer, een andere β-blokker of α2-agonist. Wanneer monotherapie onvoldoende effect heeft, worden geneesmiddelen met verschillende aangrijpingspunten gecombineerd. Als er meer dan twee middelen nodig zijn, is een laserbehandeling of operatie te overwegen.
Bij nauwe-kamerhoekglaucoom kiest men voor een laserbehandeling en/of een operatie, ondersteund door een medicamenteuze behandeling.
Pilocarpine is geregistreerd voor open- en nauwe-kamerhoekglaucoom. Het wordt vooral toegepast bij nauwe-kamerhoekglaucoom als mioticum. Het geeft relatief vaak (lokale) bijwerkingen.
Indicaties
Verlaging van de intra-oculaire druk bij:
- Nauwe-kamerhoekglaucoom.
- Open-kamerhoekglaucoom.
Minims 20 mg/ml: mioticum als de pupil voor diagnostische doeleinden is verwijd.
Dosering
Open-kamerhoekglaucoom:
Volwassenen:
oogdruppels 10-40 mg/ml: 1-2 druppels 2–5×/dag in het aangedane oog aanbrengen.
Kinderen:
Bij kinderen kunnen concentraties tot 20 mg/ml veilig worden gebruikt. volgens het Kinderformularium van het NKFK: starten met de laagst mogelijk concentratie: 1 druppel 2-3 ×/dag.
Nauwe-kamerhoekglaucoom:
Volwassenen:
bij glaucoomaanval doseren op geleide van de oogdruk; in het algemeen: 2 druppels 4% elke 15 min tot de pupil vernauwt.
Antagonering mydriase:
Volwassenen:
oogdruppels 10-20 mg/ml: 1–2 druppels per keer. De frequentie individueel bepalen.
Door tijdens en direct na toediening de traanbuis 1–3 minuten dicht te drukken, wordt voorkomen dat de druppeloplossing snel afvloeit naar neus- en keelholte; hierdoor neemt de kans op systemische reacties af.
Bij gebruik van meerdere soorten oogpreparaten deze toedienen met een interval van ten minste vijf minuten. De oogdruppels die de minste irritatie geven als eerste en oogzalven of viskeuze druppels als laatste toedienen.
Pilocarpine ’Minims’ bevat geen conserveermiddel en is bestemd voor eenmalig gebruik.
Bijwerkingen
Lokaal: Zeer vaak (> 10%): lens flutter, pupilblok, permanente anterieure en posterieure synechieën.
Vaak (1-10%): verminderd zicht, verstoorde accommodatie met tijdelijke bijziendheid, accommodatiespasmen die 2-3 uur kunnen aanhouden, pupilvernauwing met visusstoornissen bij schemer en donkerte, spierkramp in het ooglid.
Soms (0,1-1%): verhoogde traansecretie, lichte irritatie van de conjunctiva, pijn ter hoogte van voorhoofd en ogen.
Zelden (0,01-0,1%): allergische reacties.
Zeer zelden (< 0,01 %): cyste op het uiteinde van de pupil, vernauwing van de voorste oogkamer met kans op uitlokken van acuut nauwe kamerhoekglaucoom, netvliesloslating indien risicofactoren aanwezig zijn,
Verder zijn gemeld: branderig gevoel in het oog, glasvochtbloeding, trillende oogleden en opaciteit van de lens na langdurig gebruik.
Systemisch: Zeer zelden (< 0,01 %): misselijkheid, braken, diarree, buikpijn en -krampen, speekselvloed. Zweten. Bronchospasmen, longoedeem. Storing van de hartfunctie, bloeddrukstijging. Spierzwakte en krampen.
Verder zijn gemeld: allergische reacties. Verwardheid. Hoofdpijn en duizeligheid. Bradycardie, onregelmatige pols, hypotensie. Urineretentie.
Interacties
De werking van mydriatica kan verminderd worden bij gelijktijdig gebruik van pilocarpine. Mogelijk kan de werking van depolariserende spierrelaxantia worden verlengd; de werking van niet-depolariserende spierrelaxantia kan worden verminderd.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij ratten bij systemisch toxische doses schadelijk gebleken (verminderd foetaal gewicht, veranderingen aan het skelet).
Farmacologisch effect: Gezien de mogelijkheid op systemische blootstelling na toediening van de oogdruppels kunnen nadelige effecten bij de foetus niet worden uitgesloten.
Advies: Gebruik ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Bij de mens onbekend. Bij dieren zijn in de moedermelk concentraties aangetroffen vergelijkbaar met die in het plasma van de moeder.
Farmacologisch effect: Gezien de verwachte geringe systemische blootstelling van de moeder na gebruik van de oogdruppels is het zeer onwaarschijnlijk dat klinisch relevante blootstelling van de zuigeling optreedt.
Advies: Kan volgens voorschrift worden gebruikt; controleer de zuigeling op eventuele muscarinerge-effecten.
Contra-indicaties
Acute iritis en andere aandoeningen waarbij miosis ongewenst is. Aandoeningen van het netvlies waarbij een mogelijke netvliesloslating niet kan worden uitgesloten.
Waarschuwingen
Wees voorzichtig bij astma, bradycardie, coronairlijden, hyperthyreoïdie en prostaathyperplasie; vooral bij frequent gebruik van een 4%-oplossing kunnen systemische bijwerkingen optreden. Wees ook voorzichtig bij jeugdige gebruikers met myopie in verband met het risico van netvliesloslating. Bij droge ogen of een beschadigde cornea is nauwlettend toezicht vereist, omdat het conserveermiddel benzalkoniumchloride bij langdurig gebruik keratitis punctata en/of toxische ulceratieve keratopathie kan veroorzaken. Benzalkoniumchloride kan tevens zachte contactlenzen doen verkleuren; draag daarom geen zachte contactlenzen, harde contactlenzen pas 15 minuten na indruppelen indoen.
Overdosering
Symptomen
bij conjunctivale overdosering: miosis, tranenvloed, visusstoornissen, contractie van de oogleden, dilatatie van de bloedvaten in de conjunctiva en de iris. Bij accidentele orale inname kunnen optreden: speekselvloed, misselijkheid, braken, diarree, incontinentie voor urine, miosis, blozen, transpireren, overvloedige bronchussecretie met bronchospasmen met kans op respiratoire insufficiëntie, bradycardie, asystolie, hypotensie, convulsies en coma.
Therapie
bij lokale overdosering: het oog overvloedig spoelen met lauw water gedurende 15 min. Bij accidentele orale inname: als antidotum atropinesulfaat toedienen (titreren op hartfrequentie).
Eigenschappen
Direct werkend parasympathicomimeticum. Stimuleert direct de musculus sphincter waardoor de pupil vernauwt. Door gelijktijdige contractie van de musculus ciliaris treedt verwijding van de voorste oogkamerhoek op waardoor afvloeiing van het kamerwater wordt vergemakkelijkt en de intra-oculaire druk daalt. Werking: miosis na ca. 15 min, max. na 30 min, oogdrukdaling na 15 min, max. na 75 min. Werkingsduur: miosis 4–6 uur (soms tot 20 uur), oogdrukdaling ca. 4–14 uur, afhankelijk van de gebruikte concentratie.
Geneesmiddelgroep
pilocarpine (bij glaucoom) hoort bij de groep parasympathicomimetica, direct werkend.