tretinoïne (bij maligne aandoening)
Samenstelling
Vesanoid (all-trans-retinoïnezuur) Cheplapharm arzneimittel GmbH
- Toedieningsvorm
- Capsule
- Sterkte
- 10 mg
Bevat tevens: soja-olie
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
tretinoïne (bij maligne aandoening) vergelijken met een ander geneesmiddel.
Advies
Toevoeging van tretinoïne aan de behandeling van APL verbetert de prognose van de ziekte ten aanzien van de overlevingskansen. Tretinoïne is naast cytostatica de standaardtherapie bij aanvang van de behandeling en dient volgens behandelprotocollen te worden toegepast door specialisten op het gebied van de oncologie.
Indicaties
Onder toevoeging van een volledige dosis (antracyclinebevattende) chemotherapie, bij acute promyelocytaire leukemie (APL; FAB classificatie AML-M3), voor het induceren van een remissie bij eerder onbehandelde patiënten en bij terugval na of niet reageren op standaard chemotherapie (antracycline of vergelijkbare therapieën).
Dosering
Acute promyelocytaire leukemie:
Volwassenen en kinderen:
45 mg/m² lichaamsoppervlak per dag, verdeeld over twee gelijke doses. Voor volwassenen is dit ca. 8 capsules per dag. De behandeling voortzetten tot volledige remissie is bereikt, echter max. 90 dagen. Indien bij kinderen hardnekkige hoofdpijn optreedt een reductie van de dosis overwegen. Er is beperkte informatie over het gebruik bij kinderen.
Bij verminderde nier- en of leverfunctie: 25 mg/m2 lichaamsoppervlak per dag.
Zie voor gedetailleerde informatie over de toediening van een volledige dosis (antracyclinebevattende) chemotherapie aan de tretinoïnebehandeling de officiële productinformatie CBG/EMA (rubriek 4.2).
De capsules in zijn geheel (zonder kauwen) innemen met water, tijdens of kort na de maaltijd.
Bijwerkingen
Zeer vaak (≥ 10%): verhoogde intracraniële druk, benigne intracraniële hypertensie. Respiratoir falen, astma, nasale droogheid. Verwardheid, angst, depressie, insomnia, hoofdpijn, duizeligheid, paresthesie. Aritmie, blozen. Visusstoornissen, aandoeningen van het oogbindvlies. Gehoorbeschadiging. Verminderde eetlust. Droge mond, misselijkheid, braken, pijn in de onderbuik, diarree, obstipatie. Pancreatitis. Cheilitis, erytheem, huiduitslag, jeuk, alopecia, hyperhidrose. Botpijn. Pijn op de borst, rillingen, malaise. Verhoogde spiegels in het bloed van triglyceride, cholesterol, creatinine en verhoogde transaminasewaarden.
Verder zijn vermeld: cerebrovasculair accident, myocardinfarct, nierinfarct. Trombose. Necrotiserende fasciitis. Vasculitis, erythema nodosum, acute febriele neutrofiele dermatose. Myositis. Genitale ulceratie. Trombocytemie, basofilie. Hypercalciëmie, verhoogd histamineniveau. Tevens is gemeld het Sweet-syndroom (acute febriele neutrofiele dermatose) met pijnlijke plaques met pseudovesikels, leukocytose, en koorts; samenhangende symptomen zijn mogelijk zoals algehele malaise, artralgie, artritis, myalgie, hoofdpijn, aseptische meningitis, pulmonale alveolitis, soms conjunctivitis of episcleritis, soms maag-darmstoornissen en in zeldzame gevallen acute nier-, lever- en pancreasinsufficiëntie.
Toepassing bij hyperleukocytose (ca. 75% van de patiënten) kan aanleiding geven tot het retinoïnezuur-syndroom (tot 25% van deze patiënten), dat fataal kan verlopen. De symptomen zijn: koorts, dyspneu, acute ademnood, longinfiltraten, pleurale en pericardiale effusie, verlaagde bloeddruk, oedeem, leverfalen, nierfalen en multipel orgaanfalen (MOF) (zie ook Waarschuwingen en Voorzorgen).
Interacties
Gelijktijdig gebruik met tetracycline is gecontra-indiceerd, vanwege meer kans op een verhoging van de intracraniële druk. Ook combinatie met vitamine A is gecontra-indiceerd in verband met de mogelijke versterking van de symptomen van hypervitaminose A.
Wees voorzichtig met gelijktijdig gebruik met geneesmiddelen waarvan bekend is dat zij aanleiding kunnen geven tot ernstige bijwerkingen op skeletspieren, zoals myopathie. Vooral tijdens de eerste maand van de behandeling kan trombose optreden; wees voorzichtig met de combinatie met antifibrinolytica zoals tranexaminezuur.
Zwangerschap
Teratogenese: Tretinoïne en sommige metabolieten veroorzaken ernstige misvormingen bij de foetus (hydrocephalus, cerebellaire misvormingen, microcefalie, faciale dysmorfie, gespleten gehemelte, afwijkingen aan het uitwendige oor, oogafwijkingen (microftalmie), cardiovasculaire afwijkingen (transpositie van de grote vaten, septumdefecten, conotruncale misvormingen), afwijkingen van de thymus en bijschildklier).
Farmacologisch effect: Het risico van een spontane abortus is vergroot.
Advies: Gebruik is gecontra-indiceerd bij zwangere vrouwen. Daarom moet tijdens en 1 maand ná behandeling met tretinoïne effectieve anticonceptie zijn gewaarborgd (minimaal twee anticonceptiemethoden, waaronder een barrièremiddel). Vóór begin van behandeling zwangerschap uitsluiten. Iedere maand een zwangerschapstest uitvoeren om zwangerschap uit te sluiten; vijf weken na beëindiging van de behandeling een laatste zwangerschapstest uitvoeren.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja.
Advies: Gebruik is gecontra-indiceerd bij vrouwen die borstvoeding geven.
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor retinoïden.
Waarschuwingen
Tijdens de behandeling het bloedbeeld, stollingsprofiel, de leverfunctie, triglyceriden- , cholesterol- en calciumspiegels frequent controleren.
Wees voorzichtig bij een voorgeschiedenis van depressie; alle patiënten controleren op tekenen van depressie. Een psychiatrische of psychologische evaluatie kan nodig zijn. Bij optreden of verergering van visusklachten de oogarts raadplegen. Waarschuw de patiënt dat tijdens de behandeling plotseling stoornissen in de donkeradaptatie kunnen optreden. Gelijktijdige blootstelling aan UV-straling vermijden en zonodig een zonnebrandmiddel laten gebruiken. Bij optreden van symptomen van benigne intracraniële hypertensie (hoofdpijn, misselijkheid, braken, visusklachten en papiloedeem), de behandeling onmiddellijk staken.
Zonder behandeling kan het retinoïnezuursyndroom fataal zijn. De kans op ontstaan hiervan wordt verminderd door toevoeging van de volledige dosis cytotoxische chemotherapie; hierbij is het tijdstip van toediening afhankelijk van het leukocytenaantal. Bij optreden van het syndroom direct dexamethason toedienen: 10 mg elke 12 uur, gedurende maximaal 3 dagen of tot de symptomen verdwijnen. Bij matig tot ernstig retinoïnezuur-syndroom tijdelijke onderbreking van de behandeling met tretinoïne overwegen.
Het Sweet-syndroom reageert goed op toediening van corticosteroïden.
Over de veiligheid bij gebruik door kinderen zijn relatief weinig gegevens beschikbaar; bij hardnekkige hoofdpijn reductie van de dosis overwegen. Bij nier- en leverinsufficiëntie wegens de beperkte ervaring uit voorzorg de dosering verminderen. Tijdens de behandeling met tretinoïne en binnen 1 maand na staken geen bloed doneren, vanwege potentieel risico voor de foetus indien een zwangere vrouw een transfusie krijgt.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling: vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Natuurlijke metaboliet van retinol (vitamine A), behorend tot de groep retinoïden. In-vitro induceert het de differentiatie en remt het de proliferatie bij cellen in getransformeerde hematopoëtische cellijnen, inclusief humane myeloïde leukemie cellijnen. Het werkingsmechanisme bij acute promyelocytaire leukemie zou kunnen berusten op een modificatie in de binding van tretinoïne aan een nucleaire retinoïnezuurreceptor (RAR), gegeven het feit dat de α-receptor van retinoïnezuur wordt veranderd door fusie met een eiwit, PML genaamd.
Kinetische gegevens
| Overig | F (retinoïden) neemt toe door voedsel. |
| T max | ca. 3 uur. |
| Eiwitbinding | > 95%. |
| Metabolisering | uitgebreid in de lever door CYP450 tot o.a. de minder actieve metabolieten 4-oxo-tretinoïne, isotretinoïne en 4-oxo-isotretinoïne. Bij continue toediening kan een aanzienlijke afname van de plasmaconcentratie optreden, mogelijk door auto-inductie van het cytochroom P450-enzym. |
| Overig | Tretinoïne en de actieve metabolieten doorlopen een enterohepatische kringloop. |
| Eliminatie | ca. 60% met de urine en 30% met de feces. |
| T 1/2el | ca. 0,5-2 uur (tretinoïne), 10–20 uur (isotretinoïne), 24-50 uur (4-oxo-isotretinoïne). |
Geneesmiddelgroep
tretinoïne (bij maligne aandoening) hoort bij de groep retinoïden, systemisch.