fluconazol (systemisch)
Samenstelling
Diflucan Pfizer bv
- Toedieningsvorm
- Capsule
- Sterkte
- 50 mg, 150 mg, 200 mg
- Toedieningsvorm
- Infusievloeistof
- Sterkte
- 2 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- flacon 50 ml, flacon 200 ml
- Toedieningsvorm
- Poeder voor orale suspensie
- Sterkte
- 10 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 35 ml
- Toedieningsvorm
- Poeder voor orale suspensie
- Sterkte
- 40 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 35 ml
De suspensie bevat benzoëzuur als conserveermiddel.
Fluconazol Capsules/Infusievloeistof Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Capsule
- Sterkte
- 50 mg, 150 mg, 200 mg
- Toedieningsvorm
- Infusievloeistof
- Sterkte
- 2 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- flacon 50 ml, flacon 100 ml, flacon 200 ml, zak 50 ml, zak 100 ml, zak 200 ml
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
fluconazol (systemisch) vergelijken met een ander geneesmiddel.
Advies
Vaginale en orofaryngeale candidiasis zijn oppervlakkige infecties waarbij in eerste instantie kortdurende lokale therapie aangewezen is; hierbij gaat de voorkeur uit naar een imidazoolpreparaat in verband met het gebruikersgemak. Systemische behandeling komt in aanmerking bij onvoldoende resultaat of bij frequent recidiveren; fluconazol of itraconazol hebben dan de voorkeur.
Bij systemische Candida-infecties heeft fluconazol de voorkeur.
Oppervlakkige tinea-infecties worden met een lokaal antimycoticum behandeld. Bij oppervlakkige Candida-infecties heeft lokale toepassing van een imidazoolderivaat de voorkeur. Tinea pedis met mocassinpatroon wordt behandeld met oraal terbinafine. Pityriasis versicolor kan worden behandeld met seleensulfide of een lokaal imidazoolderivaat. Medicamenteuze behandeling van onychomycosen is meestal niet nodig. Desgewenst kan worden behandeld met oraal terbinafine (teennagels) of oraal itraconazol (vingernagels). Diepe dermatomycosen worden behandeld met oraal terbinafine.
Bij de overige indicaties dient fluconazol te worden toegepast door of op aanwijzing van een gespecialiseerde arts met ervaring op het betreffende gebied.
Indicaties
Volwassenen:
Behandeling van:
- orofaryngeale candidiasis
- oesofageale candidiasis,
- acute of recidiverende vaginale candidiasis (wanneer lokale therapie niet geschikt is)
- Candida balanitis (wanneer lokale therapie niet geschikt is)
- candidurie
- chronische orale atrofische candidiasis (indien mondhygiëne of topicale behandeling onvoldoende is)
- chronische mucocutane candidiasis
- invasieve candidiasis
- dermatomycose waaronder tinea pedis
- tinea corporis
- tinea cruris
- tinea versicolor
- dermale candida-infecties (wanneer systemische therapie is geïndiceerd)
- tinea unguium (wanneer andere middelen niet geschikt zijn)
- coccidioïdomycose
- cryptokokkenmeningitis
Profylaxe van:
- recidieven van orofaryngeale of oesofageale candidiasis bij patiënten met HIV-infectie met een hoog terugvalrisico
- recidieven van vaginale candidiasis bij vier of meer recidieven per jaar
- candidiasis bij langdurige neutropenie
- recidieven van cryptokokkenmeningitis bij een hoog terugvalrisico
Kinderen:
Behandeling van:
- orofaryngeale candidiasis
- oesofageale candidiasis
- invasieve candidiasis
- cryptokokkenmeningitis
Profylaxe van:
- candidiasis bij gecompromitteerde immuunfunctie en recidieven van cryptokokkenmeningitis bij een hoog terugvalrisico
Dosering
Via i.v. infusie (max. 20 mg/min) of oraal, afhankelijk van de klinische toestand. Orale dagdosering in 1 keer toedienen. Bij overschakelen van de parenterale naar de orale toedieningsvorm (of omgekeerd) is geen dosisaanpassing nodig.
Kinderen hebben een hogere klaring van fluconazol dan volwassenen. Een dosis van 100, 200 en 400 mg bij volwassenen komt overeen met een dosis van 3, 6 en 12 mg/kg lichaamsgewicht bij kinderen. Bij adolescenten (12–17 jaar) de dosering voor volwassenen óf kinderen aanhouden, naar het oordeel van de arts. De maximale dagdosering van 400 mg bij kinderen niet overschrijden.
Behandeling orofaryngeale candidiasis:
Volwassenen:
Oplaaddosis: 200–400 mg (dag 1), gevolgd door 100–200 mg/dag; behandelduur is 7–21 dagen, zo nodig langer.
Kinderen:
Van 28 dagen tot 11 jaar: oplaaddosis: 6 mg/kg lichaamsgewicht (dag 1), gevolgd door 3 mg/kg/dag; behandelduur gedurende 7–21 dagen, zo nodig langer; maximaal 400 mg/dag. Van 15 tot 27 dagen: dezelfde dosering om de 48 uur, max. 12 mg/kg om de 48 uur. Van 0 tot 14 dagen: dezelfde dosering om de 72 uur, max. 12 mg/kg om de 72 uur.
Behandeling oesofageale candidiasis:
Volwassenen:
Oplaaddosis: 200–400 mg (dag 1), gevolgd door 100–200 mg/dag; behandelduur is 14–30 dagen, zo nodig langer.
Kinderen:
Van 28 dagen tot 11 jaar: oplaaddosis: 6 mg/kg lichaamsgewicht (dag 1), gevolgd door 3 mg/kg/dag; behandelduur gedurende 14–30 dagen, zo nodig langer; maximaal 400 mg/dag. Van 15 tot 27 dagen: dezelfde dosering om de 48 uur, max. 12 mg/kg om de 48 uur. Van 0 tot 14 dagen: dezelfde dosering om de 72 uur, max. 12 mg/kg om de 72 uur.
Behandeling acute candidiasis vaginalis en Candida balanitis:
Volwassenen (en adolescenten):
Oraal: 150 mg eenmalig. De werkzaamheid en veiligheid bij pediatrische patiënten zijn voor deze indicatie niet vastgesteld. Mocht toch behandeling bij adolescenten (12–17 jaar) noodzakelijk zijn dan dezelfde dosering geven als die bij volwassenen.
Behandeling candidurie:
Volwassenen:
200–400 mg/dag; behandelduur 7–21 dagen, zo nodig langer.
Behandeling chronische atrofische candidiasis:
Volwassenen:
50 mg/dag; behandelduur 14 dagen.
Behandeling chronische mucocutane candidiasis:
Volwassenen:
50–100 mg/dag; behandelduur tot 28 dagen, zo nodig langer.
Behandeling invasieve candidiasis:
Volwassenen:
Oplaaddosis: 800 mg (dag 1), gevolgd door 400 mg/dag; behandelduur 2 weken na het eerste negatieve resultaat van de bloedcultuur en het verdwijnen van de symptomen.
Kinderen:
Van 28 dagen tot 11 jaar: 6–12 mg/kg lichaamsgewicht per dag (maximaal 400 mg/dag); de behandelduur is afhankelijk van de ernst van de ziekte. Van 15 tot 27 dagen: dezelfde dosering om de 48 uur, max. 12 mg/kg om de 48 uur. Van 0 tot 14 dagen: dezelfde dosering om de 72 uur, max. 12 mg/kg om de 72 uur.
Behandeling tinea pedis, tinea corporis, tinea cruris en dermale Candida-infecties:
Volwassenen:
Oraal: 150 mg 1×/week of 50 mg 1×/dag; behandelduur 2–4 weken, bij tinea pedis zonodig 6 weken.
Behandeling tinea versicolor:
Volwassenen:
Oraal: 300–400 mg 1×/week gedurende 1–3 weken of 50 mg 1×/dag gedurende 2–4 weken.
Behandeling tinea unguium:
Volwassenen:
Oraal: 150 mg 1×/week; behandeling voortzetten tot de geïnfecteerde nagel is vervangen, bij vingernagels doorgaans 3–6 maanden en bij teennagels 6–12 maanden.
Behandeling coccidioïdomycose:
Volwassenen:
200–400 mg/dag, bij sommige infecties (b.v. meningitis) 800 mg/dag overwegen. Behandelduur: 11–24 maanden, zonodig langer.
Behandeling cryptokokkenmeningitis:
Volwassenen:
Oplaaddosis: 400 mg (dag 1), gevolgd door 200–400 mg/dag, bij levensbedreigende infectie 800 mg/dag. Behandelduur: gewoonlijk ten minste 6–8 weken.
Kinderen:
Van 28 dagen tot 11 jaar: 6–12 mg/kg lichaamsgewicht per dag (max. 400 mg/dag); de behandelduur is afhankelijk van de ernst van de ziekte. Van 15 tot 27 dagen: dezelfde dosering om de 48 uur, max. 12 mg/kg om de 48 uur. Van 0 tot 14 dagen: dezelfde dosering om de 72 uur, max. 12 mg/kg om de 72 uur.
Profylaxe van recidiverende orofaryngeale en oesofageale candidiasis:
Volwassenen:
100–200 mg/dag of 200 mg 3×/week, voor een onbepaalde periode voor patiënten met chronische immunosuppressie.
Profylaxe van recidiverende vaginale candidiasis (≥ 4 episoden per jaar):
Volwassenen:
Oraal: 150 mg op dag 1, 4 en 7, gevolgd door een onderhoudsdosering van 150 mg 1×/week, gedurende 6 maanden. De werkzaamheid en veiligheid bij pediatrische patiënten zijn voor deze indicatie niet vastgesteld. Mocht toch behandeling bij adolescenten (12–17 jaar) noodzakelijk zijn dan dezelfde dosering geven als die bij volwassenen.
Profylaxe van Candida-infecties bij langdurige neutropenie:
Volwassenen:
200–400 mg/dag. De behandeling beginnen enkele dagen vóór het verwachte begin van de neutropenie en voortzetten tot en met 7 dagen na herstel van de neutropenie (telling > 1,0 × 109 cellen/l).
Kinderen:
Van 28 dagen tot 11 jaar: 3–12 mg/kg lichaamsgewicht per dag (max. 400 mg/dag), afhankelijk van de omvang en duur van de geïnduceerde neutropenie (zie dosering voor volwassenen). Van 15 tot 27 dagen: dezelfde dosering om de 48 uur, max. 12 mg/kg om de 48 uur. Van 0 tot 14 dagen: dezelfde dosering om de 72 uur, max. 12 mg/kg om de 72 uur.
Profylaxe van een recidief van cryptokokkenmeningitis:
Volwassenen:
(Na een volledige kuur met volle dosis): 200 mg/dag, gedurende onbepaalde tijd.
Kinderen:
(Na een volledige kuur met volle dosis): van 28 dagen tot 11 jaar: 6 mg/kg lichaamsgewicht per dag (max. 400 mg/dag), gedurende onbepaalde tijd. Van 15 tot 27 dagen: dezelfde dosering om de 48 uur, max. 12 mg/kg om de 48 uur. Van 0 tot 14 dagen: dezelfde dosering om de 72 uur, max. 12 mg/kg om de 72 uur.
Nierfunctiestoornis (incl. bij kinderen): bij een eenmalige dosis is een dosisaanpassing niet nodig. Bij een kuur de normale oplaaddosis gebruiken en de vervolgdosering aanpassen: creatinineklaring ≤ 50 ml/min (geen dialyse): 50% van de aanbevolen dosis; bij patiënten op regelmatige dialyse: 100% van de aanbevolen dosis ná elke dialyse en op dagen waarop geen dialyse plaatsvindt de dosis geven naargelang de (berekening/schatting van steady-state) creatinineklaring.
De capsules heel innemen met wat water. De suspensie schudden voor gebruik.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): hoofdpijn. Buikpijn, diarree, misselijkheid, braken. Huiduitslag. Verhoogde alkalische fosfatase (AF), ASAT, ALAT.
Soms (0,1-1%): (draai)duizeligheid, convulsies, paresthesie, smaakverandering. Verminderde eetlust, droge mond, dyspepsie, flatulentie, obstipatie. Cholestase, geelzucht, verhoogd bilirubine. Anemie. Slaperigheid, slapeloosheid, vermoeidheid, asthenie, malaise, koorts. Myalgie. Jeuk, urticaria, toegenomen transpiratie.
Zelden (0,01-0,1%): anafylactische reacties. Exfoliatieve huidafwijkingen zoals Stevens-Johnsonsyndroom en toxische epidermale necrolyse, exfoliatieve dermatitis, acute exanthemateuze pustulose, angio-oedeem, alopecia. Hepatitis, hepatocellulaire necrose, leverfalen. QT-verlenging, ’torsade de pointes’. Leukopenie, neutropenie, agranulocytose, trombocytopenie. Hypokaliëmie. Hypercholesterolemie, hypertriglyceridemie.
Interacties
Fluconazol is een matig sterke remmer van CYP3A4, een sterke remmer van CYP2C9 en tevens een remmer van CYP2C19; remt waarschijnlijk ook Pgp. Wees bedacht op verhoogde plasmaconcentraties van geneesmiddelen die voor een belangrijk deel via deze enzymsystemen worden omgezet. door de lange terminale halfwaardetijd van fluconazol duurt het enzymremmend effect 4–5 dagen ná het staken van fluconazol voort.
Gelijktijdig gebruik van fluconazol en QT-verlengende geneesmiddelen die gemetaboliseerd worden door CYP3A4 (zoals pimozide, kinidine, claritromycine, en erytromycine), is gecontra-indiceerd.
Wees voorzichtig met de combinatie van andere geneesmiddelen die gemetaboliseerd worden door CYP3A4 en een smalle therapeutische breedte hebben, zoals fentanyl, alfentanil, methadon, domperidon, carbamazepine, sommige calciumantagonisten, sommige glucocorticosteroïden, ciclosporine, sirolimus, tacrolimus, everolimus, sommige statinen (simvastatine, atorvastatine), alprazolam, midazolam, boceprevir, sommige HIV–proteaseremmers, vinca-alkaloïden en ergotamine. Ook kan fluconazol de vorming van actieve metabolieten remmen via CYP3A4 zoals bij losartan en tamoxifen. Bij gelijktijdige toediening met ivacaftor (ook substraat CYP3A4) stijgt de blootstelling aan ivacaftor en zijn metaboliet resp. met een factor 3 en 1.9; een verlaging van de dosis ivacaftor naar eenmaal per dag 150 mg wordt aanbevolen.
Wees tevens voorzichtig met de combinatie van geneesmiddelen die voor een belangrijk gedeelte worden gemetaboliseerd door CYP2C9 zoals sulfonylureumderivaten, sommige NSAID’s (o.a. naproxen, diclofenac, celecoxib, meloxicam; dosisaanpassing kan nodig zijn) en fenytoïne. Dit zelfde geldt voor fluvastatine; staken bij toename van creatinekinase of bij diagnosticeren óf vermoeden van rabdomyolyse of myopathie.
Fluconazol verhoogt de blootstelling aan voriconazol; controleer vanwege de lange halfwaardetijd op bijwerkingen van voriconazol indien voriconazol aansluitend op fluconazol wordt gegeven.
Fluconazol kan de INR waarde na toediening van vitamine K-antagonisten doen toenemen.
Fluconazol verhoogt via diverse mechanismen de plasmaspiegels van amitriptyline, nortriptyline, theofylline en zidovudine.
Fluconazol verhoogt de blootstelling aan rifabutine met meer kans op uveïtis.
Rifampicine vermindert de blootstelling (met ca. 25%) aan fluconazol; mogelijk is een hogere dosis nodig.
Gecombineerde behandeling met cyclofosfamide en fluconazol leidt tot toename van serumbilirubine en -creatinine.
Bij combinatie met tretinoïne is een geval van pseudotumor cerebri gemeld.
Zwangerschap
Het is onbekend of fluconazol de placenta passeert.
Teratogenese: Bij de mens bij lagere dosering (< 150 mg/dag) tijdens het 1e trimester geen aanwijzingen voor schadelijkheid. Bij langdurig gebruik van hogere doses (≥ 3 mnd. en 400–800 mg/dag) zijn misvormingen gemeld zoals de tetralogie van Fallot, brachycefalie, oordysplasie, gebogen femur, fonticulus anterior en radio-humerale synostose.
Advies: De eenmalige toediening van 150 mg kan veilig gebruikt worden. Overig gebruik wordt ontraden, met als uitzondering bij patiënten met ernstige of potentieel levensbedreigende infecties.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in tamelijk grote hoeveelheden (melk/plasma ratio 0,5–0,9). De met de moedermelk toegediende dosis blijft echter veel lager dan de therapeutische dosis voor een neonaat. De lange eliminatiehalfwaardetijd is een aandachtspunt.
Advies: Na een eenmalige dosis fluconazol tot 200 mg kan lactatie worden voortgezet. In alle andere gevallen gebruik ontraden.
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor azoolverbindingen.
Waarschuwingen
Wees voorzichtig bij risicofactoren voor QT-verlenging zoals bradycardie, hypokaliëmie, hypocalciëmie, hypomagnesiëmie, relevante hartziekte, comedicatie met geneesmiddelen die het QT-interval verlengen (zie ook rubriek Interacties) en congenitale of verworven QT-verlenging, hogere leeftijd en vrouwelijk geslacht; bij aanwezigheid van niet te behandelen risicofactoren, regelmatig de elektrolytwaarden en het ECG bepalen.
Wees voorzichtig bij verminderde nier- en/of leverfunctie. Zelden is ernstige levertoxiciteit opgetreden, meestal bij patiënten met een ernstige onderliggende ziekte. Er is geen duidelijk verband met de totale dagelijkse dosering, de behandelduur, het geslacht of de leeftijd. De levertoxiciteit is meestal reversibel bij staken van de behandeling. Bij symptomen die duiden op ernstig hepatisch effect (asthenie, anorexie, aanhoudende misselijkheid, braken, geelzucht) en/of significante stijging van leverenzymwaarden de toediening staken.
Een klein aantal patiënten heeft tijdens behandeling met fluconazol een exfoliatieve huidreactie ontwikkeld. Aids-patiënten hebben een sterkere neiging tot het ontwikkelen van dergelijke ernstige huidreacties. Bij de behandeling van oppervlakkige schimmelinfecties de behandeling staken bij het optreden van huidreacties (indien die waarschijnlijk toe te schrijven zijn aan fluconazol). Bij de behandeling van systemische of invasieve schimmelinfecties de behandeling staken indien blaarvorming optreedt of erythema multiforme.
De werkzaamheid en veiligheid voor de indicatie genitale candidiasis zijn bij kinderen niet vastgesteld.
Overdosering
Symptomen
gemeld zijn hallucinaties en paranoïde gedrag.
Therapie
naast symptomatische en ondersteunende behandeling kan geforceerde diurese de uitscheidingssnelheid mogelijk vergroten. Daarnaast verlaagt een hemodialysesessie van drie uur de plasmaspiegel met ca. 50%.
Neem voor meer informatie over een vergiftiging met fluconazol contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Triazoolderivaat met antimycotische werking. Remt de 14α-lanosterol-demethylering, een essentiële stap in de fungale ergosterolbiosynthese.
In vitro zijn gevoelig: Candida albicans, Candida parapsilosis, Candida tropicalis, Cryptococcus neoformans, Cryptococcus gattii, Blastomyces dermatitidis, Coccidioides immitis, Histoplasma capsulatum en Paracoccidioides brasiliensis.
Verminderd gevoelig kan zijn: Candida glabrata.
Ongevoelig is: Candida krusei.
Kinetische gegevens
| Resorptie | goed. |
| F | oraal > 90%. |
| T max | oraal ½–1½ uur. |
| V d | ca. 0,9 l/kg. |
| Overig | Fluconazol dringt goed door in weefselvloeistoffen zoals speeksel en sputum. Alvorens door te slikken geeft een mondspoeling van 2 min met de orale suspensie ca. 180× hogere speekselconcentraties dan gebruik van de capsule. Na 4 uur zijn de speekselconcentraties weer vergelijkbaar. Hogere concentraties dan in het serum worden bereikt in de huid in het stratum corneum, (epi)dermis en exocrien zweet. Dringt ook goed door in nagels. |
| Overig | penetratie in liquor: ja, de concentratie is ca. 80% van die in het serum. |
| Metabolisering | gering. |
| Eliminatie | met de urine, ca. 80% onveranderd. Een hemodialysesessie van drie uur verlaagt de plasmaspiegel met ca. 50%. |
| T 1/2el | ca. 30 uur, 15–20 uur bij kinderen, ca. 70 uur aflopend naar ca. 50 uur bij vroeggeborenen. Bij ernstige nierinsufficiëntie (GFR < 20 ml/min) tot 98 uur. |
Geneesmiddelgroep
fluconazol (systemisch) hoort bij de groep triazolen.