propafenon

Recidiverende aanhoudende kamertachycardie, die niet reageert op andere anti-aritmica; kamertachycardie met syncope; kamerfibrilleren; ter behoud van sinusritme na conversie van een supraventriculaire tachycardie, mits er geen sprake is van structureel hartlijden en/of slechte linkerkamerfunctie.

Combinatie met ritonavir is gecontra-indiceerd vanwege verhoging van de propafenonspiegel. Er is meer kans op bijwerkingen bij combinatie met lokale anesthetica of met middelen die de hartfrequentie of de myocardcontractiliteit verminderen (zoals andere anti-aritmica, β-blokkers, tricyclische antidepressiva). Combinatie met andere klasse I-anti-aritmica wordt afgeraden. Combinatie met amiodaron kan hartritmestoornissen veroorzaken door beïnvloeding van de geleiding en de repolarisatie; zo nodig de dosering van beide middelen aanpassen. CYP2D6–, CYP1A2–, of CYP3A4–remmers (zoals ketoconazol, cimetidine, kinidine, erytromycine, grapefruitsap) kunnen de plasmaspiegel verhogen, inductoren van deze enzymen (zoals fenobarbital, rifampicine) kunnen de plasmaspiegel verlagen; bij gelijktijdig gebruik de plasmaspiegel controleren. SSRI’s (bv. fluoxetine, paroxetine) kunnen de plasmaspiegel van propafenon verhogen. Propafenon kan de plasmaconcentratie van digoxine, metoprolol, propranolol, ciclosporine, tricyclische antidepressiva en theofylline verhogen evenals van geneesmiddelen die gemetaboliseerd worden door CYP2D6 (bv. venlafaxine). Er is meer kans op bijwerkingen op het centraal zenuwstelsel bij combinatie met lidocaïne i.v.. De werking van orale anticoagulantia kan worden versterkt; stollingsparameters regelmatig controleren en eventueel de dosis van het anticoagulans verlagen.

Ongecontroleerd congestief hartfalen (linkerventrikel ejectiefractie < 35%), cardiogene shock (tenzij deze wordt veroorzaakt door aritmie). Myocardinfarct in de voorafgaande drie maanden. Ernstige symptomatische bradycardie. Functiestoornis van de sinusknoop, atriale geleidingsdefecten, tweedegraads of hoger AV–blok, bundeltakblok of distaal blok bij afwezigheid van een pacemaker. Ernstige hypotensie. Brugada-syndroom. Stoornissen in de elektrolythuishouding, m.n. hyperkaliëmie. Ernstige obstructieve longaandoeningen. Myasthenia gravis.

Bij opvallend weinig werkzaamheid of bij meer of ernstiger bijwerkingen kan sprake zijn van een CYP2D6-polymorfisme. Klinisch instellen onder gelijktijdige ECG-bewaking en bloeddrukcontrole, waarbij eventueel plasmaspiegels gemeten worden. Gedurende behandeling is regelmatige cardiologische controle nodig; bij ventriculaire aritmieën dient naast de ECG-bewaking eerste-harthulp aanwezig te zijn. Bij de volgende ECG-veranderingen overwegen de behandeling te staken:

– verlenging van QRS- of QT-interval > 25%;

– verlenging van het PQ-interval > 50%;

– verlenging van het QT-interval met > 500 ms;

– toename in aantal of ernst van de aritmie.

Bij verlenging van het PQ-interval > 20% of verbreding van het QRS-complex tot meer dan 160 ms uiterste voorzichtigheid betrachten. Na inname van propafenon kan een Brugada-syndroom aan het licht komen of kunnen Brugada–achtige veranderingen in het ECG worden geprovoceerd bij dragers van het syndroom die daarvóór geen symptomen hadden. Gedurende de behandeling met propafenon de pacemakerinstelling aanpassen en controleren; omdat propafenon de myocardiale prikkeldrempel verhoogt, kan het nodig zijn de pulsenergie te verhogen. Ook de prikkeldetectie kan door propafenon beïnvloed worden. Ernstige vertraging van de prikkelgeleiding en sterk verminderde myocardcontractiliteit kunnen optreden, indien toegepast bij myocardbeschadiging (myocardinfarct of endocarditis). Bij de behandeling van paroxismaal atriumfibrilleren kan er conversie naar atriumflutter optreden met een 2:1 of 1:1 geleiding naar de ventrikel. Vanwege de β-blokkerende eigenschappen van propafenon voorzichtig toepassen bij patiënten met een chronische obstructie van de luchtwegen. Bij klachten over wazig zien, duizeligheid, moeheid of bij orthostatische hypotensie kan tevens een verminderd reactie- en concentratievermogen bestaan.

Symptomen
Naast de eerder vermelde bijwerkingen incidenteel ademstilstand en coma.

Therapie
Min. 24 uur opname op intensive care. Vanwege de snelle absorptie zo spoedig mogelijk braken opwekken, hierna actieve kool en natriumsulfaat geven. Defibrillatie en infusie met dopamine en isoprenaline kunnen effectief zijn voor controle van hartritme en bloeddruk. Diazepam i.v. bij convulsies. Snelle infusie van natriumwaterstofcarbonaatoplossing kan effectief zijn om geleidingsvertragingen, ventriculaire aritmieën en hypotensie te behandelen. Gebruik van klasse Ia-en Ic-anti-aritmica is gecontra-indiceerd, fenytoïne wordt afgeraden. Vanwege de hoge eiwitbinding en het grote verdelingsvolume is hemodialyse niet effectief.

Een klasse Ic-anti-arrhythmicum met voornamelijk membraanstabiliserende en lokaal anesthetiserende eigenschappen en enige β-receptorblokkerende en calciumantagonistische activiteit. De depolarisatiesnelheid van de actiepotentiaal neemt af, de prikkeldrempel wordt verhoogd en de refractaire periode wordt verlengd, zowel in de atria als in de ventrikels, met remming van de prikkelvorming en -geleiding als gevolg. Propafenon is een racemisch mengsel van S-en R-propafenon. Werking: na 30 min.

Kinetische gegevens