tolbutamide
Samenstelling
Tolbutamide Tabletten Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 500 mg, 1000 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Behandeling van diabetes mellitus type 2 met orale bloedglucoseverlagende middelen komt pas in aanmerking indien geen goede bloedglucoseregulatie wordt bereikt met voorlichting, educatie, aanpassing van de voeding en stimulering van lichaamsbeweging. Metformine is eerste keus bij de medicamenteuze behandeling. Bij onvoldoende resultaat hiermee, kan een kortwerkend sulfonylureumderivaat (bij voorkeur gliclazide) worden toegevoegd. De volgende stap is (toevoeging van) insulinetherapie. De overige bloedglucoseverlagende middelen komen pas in aanmerking indien gebruik van bovenstaande voorkeursmiddelen op bezwaren stuit.
Indicaties
Diabetes mellitus type 2, indien met dieet alléén onvoldoende resultaat wordt verkregen.
Dosering
Diabetes mellitus type 2:
Volwassenen:
Begindosering 0,5 g 1×/dag;
zo nodig ongeveer elke 8 dagen met 0,5 g verhogen op geleide van bepalingen van bloed- en urineglucose, max. 2 g per dag.
Dagdoses tot 1 g in 1×/dag kort vóór of tijdens het ontbijt innemen, de eventuele rest van de dagdosis kort vóór of tijdens de avondmaaltijd.
De tabletten innemen met een ruime hoeveelheid water.
Bijwerkingen
Soms (0,1-1%): leukopenie, maag-darmstoornissen (misselijkheid, braken, diarree of obstipatie).
Zelden (0,01-0,1%): agranulocytose, trombocytopenie, cholestatische icterus.
Verder zijn gemeld: hypoglykemie, overgevoeligheidsreacties (zoals jeuk, huiduitslag en urticaria), fotosensibilisatie.
Interacties
Systemische azoolantimycotica (o.a. miconazol, fluconazol, voriconazol) kunnen het metabolisme van sulfonylureumderivaten remmen; vermijd zo mogelijk deze combinatie, of controleer de bloedglucosespiegel extra.
De hypoglykemische werking kan worden versterkt door o.a. ACE-remmers, allopurinol, sommige anabole steroïden, chlooramfenicol, cimetidine, claritromycine, disopyramide, fenylbutazon, fibraten, fluoxetine, MAO-remmers, salicylaten (in hoge doses), sommige sulfonamiden (bv. sulfadiazine), tetracyclinen en vitamine K-antagonisten. Alcohol kan de hypoglykemische werking versterken en kan een disulfiram-achtige reactie veroorzaken.
De hypoglykemische werking kan worden verminderd door o.a. fenothiazine-derivaten, glucocorticoïden, hormonale anticonceptiva, nicotinezuur en analoga, sympathicomimetica, (thiazide)diuretica en thyreomimetica.
Sulfonylureumderivaten vertragen de eliminatie van vitamine K-antagonisten, waardoor de protrombinetijd wordt verlengd.
β-Blokkers kunnen de beginsymptomen van hypoglykemie maskeren. Tevens kunnen ze het herstel van de glucosespiegel na hypoglykemie vertragen; de selectieve β-blokkers hebben dit effect in veel mindere mate.
Zwangerschap
Sulfonylureumderivaten passeren de placenta.
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren schadelijk gebleken.
Farmacologisch effect: Na gebruik tijdens de zwangerschap kan bij de neonaat een 4-10 dagen aanhoudende hypoglykemie optreden.
Advies: Gebruik ontraden. Bij zwangerschapswens en tijdens de zwangerschap overschakelen op insuline om de bloedglucosespiegels zo normaal mogelijk te houden en daarmee de kans op schadelijke effecten bij de foetus te verkleinen.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja.
Farmacologisch effect: Er bestaat kans op hypoglykemie bij de zuigeling.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
- diabetes mellitus type I, diabetische stofwisselingsstoornissen (bv. ketoacidose);
- ernstige nier- of leverfunctiestoornis;
- overgevoeligheid voor sulfonylureumderivaten en verwante stoffen (sulfonamiden, thiazide-diuretica).
Waarschuwingen
Wees voorzichtig bij G6PD-deficiëntie vanwege de kans op hemolytische anemie bij behandeling met sulfonylureumderivaten; overweeg een bloedglucoseverlagend middel uit een andere klasse.
Bij langdurig gebruik het bloedbeeld (leukocyten en trombocyten) en de leverfunctie controleren.
Hoge leeftijd, nier- of leverfunctiestoornissen, ongewone lichamelijke belasting, onregelmatige voeding en bepaalde ontregelingen van het endocriene systeem kunnen de kans op ernstige hypoglykemie doen toenemen; bij leverinsufficiëntie kan tevens de gluconeogenesecapaciteit zijn afgenomen. Hypoglykemie kan terugkeren na een ogenschijnlijk herstel door gebruik van koolhydraten.
In stress-situaties (koorts, operaties, infecties) kan overschakelen op insuline nodig zijn.
Het overschakelen van een insuline op een sulfonylureumderivaat in een ziekenhuis uitvoeren.
In de loop van de behandeling kan de gevoeligheid voor insuline toenemen; vermindering of onderbreking van de dosering kan dan aangewezen zijn.
Overdosering
Symptomen
Hypoglykemie, die 12 tot 72 uur kan aanhouden en kan terugkeren na een ogenschijnlijk herstel. Symptomen kunnen tot 24 uur na inname optreden. Verschijnselen zijn misselijkheid, braken, buikpijn, neurologische verschijnselen (onrust, tremor, visusstoornis, coördinatiestoornis, slaperigheid, coma, convulsies).
Zie voor symptomen en behandeling de monografie toxicologie.org/orale bloedsuikerverlagende middelen en vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Oraal bloedglucoseverlagend middel, behorend tot de sulfonylureumderivaten. Sulfonylureumderivaten stimuleren de afgifte van insuline door de gevoeligheid van de β-cellen in de pancreas voor glucose te verhogen. Werkingsduur: 6–12 uur.
Kinetische gegevens
| F | circa 90 %. |
| T max | 3–5 uur. |
| Eiwitbinding | circa 95%. |
| V d | 0,15 l/kg. |
| Metabolisering | in de lever tot inactieve metabolieten. |
| Eliminatie | met de urine als metabolieten. |
| T 1/2el | 8 uur. |
Geneesmiddelgroep
tolbutamide hoort bij de groep sulfonylureumderivaten.