vinblastine
Samenstelling
Vinblastine Injecties (sulfaat) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 1 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- flacon 10 ml
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Zie voor de behandeling van de betreffende indicaties de geldende behandelrichtlijnen.
Indicaties
Meestal in combinatie met andere oncolytica en/of radiotherapie bij maligne lymfomen, gevorderde testistumoren, mammacarcinomen, (voor methotrexaat resistent) choriocarcinoom en histiocytose van de Langerhanscellen.
Dosering
Bij oncologische indicaties zijn dosering en doseerfrequentie sterk individueel bepaald, aan wijzigingen onderhevig en afhankelijk van onder andere algemene toestand en bloedbeeld.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): leukopenie. Misselijkheid, braken. Haaruitval.
Vaak (1–10%): anemie, trombocytopenie, myelosuppressie. Paresthesieën, uitval van diepe peesreflexen. Obstipatie, ileus, bloeding uit een oud ulcus pepticum, hemorragische enterocolitis, rectaal bloedverlies, diarree, anorexie.
Soms (0,1–1%): depressie. Faryngitis. Pijn op de plaats van de tumor, malaise.
Zelden (0,01–0,1%): SIADH. Doof gevoel, perifere neuritis, hoofdpijn, convulsies, duizeligheid. Ototoxiciteit, vestibulaire en auditieve schade aan de achtste craniale zenuw. Sinustachycardie, angina pectoris, AV-blok, aritmie.
Verder zijn gemeld: hemolytische anemie. Psychose. Ernstige erosies van het epitheel met blefarospasme, zwelling van het ooglid en van pre-auriculaire lymfeknopen na contact met de cornea. Oorsuizen. Hypertensie, ernstige hypotensie. Stomatitis, maagpijn, buikpijn, gevoelige oorspeekselklieren. Leverfibrose. Blaasvorming in de mond en op de huid, dermatitis, fototoxiciteit. Spieratrofie. Urineretentie, trombotische microangiopathie met nierinsufficiëntie. Verminderde fertiliteit, aspermie. Koorts.
Interacties
Combinatie met middelen die iso-enzymen van cytochroom CYP3A remmen kan het eerder optreden en/of toenemen van de ernst van bijwerkingen veroorzaken. Erytromycine kan de toxiciteit van vinblastine verhogen. Gelijktijdig gebruik van vinblastine en itraconazol kan de kans op neurotoxiciteit of paralytische ileusvergroten. Bij combinatie met andere cytostatica en met immunosuppressiva kan een versterking van de therapeutische en toxische effecten geven. Bij combinatie met mitomycine C is zowel binnen enkele minuten alsook verscheidene uren na toediening ernstige, soms irreversibele pulmonale toxiciteit beschreven. Bij combinatie met bleomycine en cisplatine zijn myocardinfarct, CVA en (bij behandeling testistumoren) ziekte van Raynaud gemeld. Vinblastine kan de neurotoxiciteit van cisplatine of interferon en de cardiotoxiciteit van interferon versterken. Combinatie van vinblastine met methotrexaat kan leiden tot een toename van het totale cytotoxische effect. Oncolytica kunnen de plasmaspiegel van anticonvulsiva zoals fenytoïne verlagen. Niet gelijktijdig gebruiken met levende verzwakte vaccins, vanwege het risico van systemische, mogelijk dodelijke gegeneraliseerde vaccinatieziekte.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens onvoldoende gegevens. Bij dieren is schadelijkheid gebleken. Op grond van de farmacologische werkzaamheid is schadelijkheid bij gebruik tijdens zwangerschap mogelijk.
Farmacologisch effect: Tevens: omdat benzylalcohol de placenta kan passeren moet rekening worden gehouden met de mogelijke toxiciteit ervan voor prematuren na toediening vlak voor of tijdens een bevalling of sectio caesarea.
Advies: Gebruik ontraden.
Overige: Mannen en vrouwen in de vruchtbare jaren dienen anticonceptieve maatregelen te nemen tijdens en ten minste 3 maanden, bij voorkeur 6 maanden, na beëindigen van de therapie.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Advies: Gebruik ontraden.
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor vinca-alkaloïden. Leukopenie, niet gerelateerd aan de tumor. Ernstige ongecontroleerde infectie. Gezien de ernst van de indicaties zijn er geen absolute contra-indicaties.
Waarschuwingen
Vinblastine mag uitsluitend intraveneus worden toegediend. Intrathecale toediening kan fatale neurotoxiciteit veroorzaken. Het bloedbeeld dient regelmatig te worden gecontroleerd i.v.m. beenmergremming, die ook na staken van de therapie nog kan optreden. Op grond hiervan kan onderbreking van de behandeling, dosisaanpassing of verlenging van het therapie-vrije interval nodig zijn. Tijdens de fase van remissie-inductie kan de patiënt verschillende malen een periode van relatieve beenmergaplasie doormaken; het is daarom (o.a. als infectiepreventie) van belang dat doeltreffende ondersteunende faciliteiten beschikbaar zijn. Het dagelijks gebruik op lange termijn van lage doses moet worden afgeraden, omdat met dagelijkse schema’s weinig of geen therapeutisch resultaat wordt bereikt. Tijdens het begin van de remissie van een lymfoom kan een verhoging van de serumwaarden van urinezuur optreden. Leverinsufficiëntie kan de toxiciteit versterken. Combinatie van vinblastine met andere myelotoxische of neurotoxische middelen of met bestraling van grote oppervlakken vergroot het risico van toxiciteit. Bij chemotherapie in combinatie met bestraling via invalshoeken die o.a. de lever beslaan, het gebruik van vinblastine uitstellen tot de radiotherapie is afgerond. Tijdens behandeling met vinblastine blootstelling aan zonlicht vermijden. Bij hoge doses vinblastine wordt frequente profylaxe tegen obstipatie aanbevolen. Indien obstipatie optreedt kan deze zich voordoen als impactie van het bovenste deel van het colon; eventueel een buikoverzichtsfoto maken. Indien vinblastine in klinisch gebruikte concentratie in het oog terechtkomt, kan ernstige irritatie (of indien het middel onder druk werd toegediend, zelfs ulceratie) van de cornea het gevolg zijn. Bij extravasatie de toediening staken en de eventuele resterende hoeveelheid in een andere vene injecteren; applicatie van matige warmte op het gebied van extravasatie kan de kans op cellulitis en flebitis reduceren. In verband met verhoogde kans op trombose moet worden afgeraden de injectie te geven in een extremiteit, waarin de circulatie is belemmerd of die de neiging vertoont tot belemmering door compressie of invasie van de tumor, flebitis of varices.
Overdosering
Therapie
ter preventie van SIADH, convulsies en ileus: vochtbeperking en vloeibaar dieet, toedienen van diuretica en anticonvulsiva (fenobarbital). Ook moeten cardiovasculaire monitoring en dagelijkse hematologische bepalingen plaatsvinden. Het middel is niet door hemodialyse te verwijderen en te hoge spiegels blijven ten minste 72 uur bestaan. Foliumzuur lijkt in dierexperimenteel onderzoek een beschermend effect te hebben: 100 mg i.v. elke 3 uur gedurende 48 uur, vervolgens elke 6 uur gedurende de volgende 48 uur.
Eigenschappen
Alkaloïd van de roze maagdenpalm (Catharanthus roseus; oude naam: Vinca rosea). Remt de mitose in de metafase en kan in hoge concentratie de nucleïnezuur- en proteïnesynthese beïnvloeden.
Kinetische gegevens
| V d | ca. 27 l/kg. |
| Eiwitbinding | > 99%. |
| Metabolisering | in de lever tot actief desacetylvinblastine. |
| Eliminatie | met urine en feces. De plasma-eliminatie verloopt trifasisch. |
| T 1/2el | 17–31 uur. |
Geneesmiddelgroep
vinblastine hoort bij de groep vinca-alkaloïden.