fenylboterzuur
Samenstelling
Ammonaps (natriumzout) Swedish Orphan International Ltd
- Toedieningsvorm
- Granulaat
- Sterkte
- 940 mg/g
Het granulaat bevat 124 mg (= 5,4 mmol) natrium per gram natriumfenylbutyraat.
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 500 mg
De tablet bevat 62 mg (= 2,7 mmol) natrium.
Pheburane (natriumzout) Lucane Pharma
- Toedieningsvorm
- Granulaat
- Sterkte
- 483 mg/g
Het granulaat bevat 124 mg (=5,4 mmol) natrium en 768 mg sucrose per gram natriumfenylbutyraat.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Natriumfenylbutyraat kan worden ingezet bij de behandeling van chronische ureumcyclusstoornissen als toegevoegde therapie aan ondersteunende zorg, bestaand uit een eiwitarm dieet en aminozuursupplementen. Natriumfenylbutyraat biedt een alternatieve route voor stikstofuitscheiding. Toevoeging van natriumfenylbutyraat aan ondersteunende zorg doet het aantal hyperammoniëmische episoden verder dalen. Door het voorkómen van hyperammoniëmische encefalopathie lijken de bij de meeste patiënten lage cognitieve prestaties relatief stabiel te blijven. Een deel van de patiënten zal ondanks behandeling achteruit blijven gaan.
Indicaties
Als bijkomende therapie in de behandeling van chronische ureumcyclusstoornissen, veroorzaakt door deficiënties in carbamoylfosfaatsynthetase (CFS), ornithinetranscarbamylase (OTC) of argininosuccinaatsynthetase (ASS).
Dosering
In verband met lokale irritatie en ulceratie wordt aangeraden bij dysfagie, en ook bij zuigelingen en kinderen die niet in staat zijn tabletten te slikken, granulaat te gebruiken. Het Ammonaps granulaat kan worden toegepast voor toediening via een gastrostomie of een nasogastrische sonde (Pheburane granulaat niet, dit uitsluitend oraal toedienen omdat het langzaam oplost).
Als additionele behandeling van chronische ureumcyclusstoornissen:
De dagelijkse dosis aanpassen aan de eiwittolerantie en aan de dagelijkse eiwithoeveelheid die nodig is voor de groei en ontwikkeling van de patiënt. Richtlijn: bij een lichaamsgewicht < 20 kg: 450–600 mg/kg/dag; ≥ 20 kg: 9,9–13,0 g/m²/dag. De maximale onderzochte dosis is 20 g/dag. De totale dagelijkse dosis in gelijke doses verdelen en innemen bij elke maaltijd (3×/dag, bij kleine kinderen 4–6×/dag).
De tabletten innemen met een ruime hoeveelheid water. De flacon granulaat licht schudden voor gebruik en het afgenomen granulaat mengen met vast voedsel (bv. appelmoes of aardappelpuree) of met vloeistof (water, vruchtensap, proteïnevrije flesvoeding).
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): amenorroe, onregelmatige menstruatiecyclus.
Vaak (1-10%): buikpijn, braken, misselijkheid, obstipatie, dysgeusie, afname eetlust, gewichtstoename. Depressie, prikkelbaarheid. Syncope, hoofdpijn, oedeem. Huiduitslag, abnormale lichaamsgeur. Anemie, trombocytopenie, leukopenie, leukocytose, trombocytemie. Metabole acidose, alkalose, renale tubulaire acidose, verlaagd: bloedkalium, albumine, totaal eiwit en fosfaat. Verhoogd: alkalische fosfatase, transaminase, bilirubine, urinezuur, chloride, fosfaat en natrium.
Soms (0,1-1%): pancreatitis, maagzweer, gastritis, rectale hemorragie. Aritmie. Aplastische anemie, ecchymose.
Interacties
Haloperidol, valproïnezuur en corticosteroïden kunnen hyperammoniëmie versterken en zodoende de effectiviteit van fenylboterzuur verminderen.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren schadelijk gebleken (o.a. laesies in de piramidale cellen van de cortex).
Advies: Gebruik is gecontra-indiceerd.
Overige: Een vruchtbare vrouw dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen tijdens de therapie.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Farmacologisch effect: Bij jonge dieren leidt een hoge dosis o.a. tot verminderde groei en toenemend verlies van neuronen en een afname van myeline in het CZS.
Advies: Het gebruik of het geven van borstvoeding is gecontra-indiceerd.
Contra-indicaties
Zie de rubrieken Zwangerschap en Lactatie.
Waarschuwingen
Fenylboterzuur dient te worden gecombineerd met een eiwitarm dieet en, in sommige gevallen, aangevuld met essentiële aminozuren en carnitine. Tijdens de behandeling dienen de plasmaspiegels van ammonia, arginine, essentiële aminozuren (vooral de vertakte keten aminozuren), carnitine en eiwitserum binnen normale grenzen te blijven; het plasmaglutamineniveau < 1000 micromol/l houden.
Vanwege het natriumgehalte voorzichtig zijn bij congestief hartfalen, ernstige nierinsufficiëntie en in andere klinische situaties die natriumretentie en oedeem inhouden. Wees ook voorzichtig bij leverinsufficiëntie. Serumkalium tijdens de behandeling nauwkeurig controleren, aangezien renale uitscheiding van fenylacetylglutamine kaliumverlies kan induceren.
Tijdens de behandeling kan acute hyperammoniëmie voorkomen: dan de behandeling met fenylboterzuur staken.
In verband met mogelijke oesofageale ulceratie dienen tabletten niet te worden ingenomen door patiënten met dysfagie.
Overdosering
Eigenschappen
Het natriumzout van fenylboterzuur (natriumfenylbutyraat) is een pro-drug en wordt na inname snel gemetaboliseerd tot fenylacetaat. Conjugatie van fenylacetaat aan glutamine leidt tot de vorming van fenylacetylglutamine dat wordt uitgescheiden met de urine. Fenylacetylglutamine is op molair vlak vergelijkbaar met ureum, beide bevatten twee stikstofatomen. Op deze manier wordt een alternatieve route voor stikstofuitscheiding geboden.
Kinetische gegevens
| T max | circa 1,35 uur (fenylboterzuur), circa 3,7 uur (fenylacetaat) en circa 3,4 uur (fenylacetylglutamine). |
| V d | circa 0,2 l/kg (fenylboterzuur). |
| Metabolisering | natriumfenylbutyraat wordt geoxideerd tot fenylacetaat, dat in de lever en nieren enzymatisch wordt geconjugeerd met glutamine tot fenylacetylglutamine. Fenylacetaat wordt ook gehydrolyseerd door esterasen in de lever en in het bloed. |
| Eliminatie | voornamelijk in de vorm van het conjugatieproduct fenylacetylglutamine, 80–100 % binnen 24 uur via de nieren. |
| T 1/2el | circa 0,8 uur (fenylboterzuur), circa 1,2 uur (fenylacetaat) en circa 2,4 uur (fenylacetylglutamine). |
Geneesmiddelgroep
fenylboterzuur hoort bij de groep middelen bij metabole aandoeningen, overige.