formoterol
Samenstelling
Atimos (fumaraat) Chiesi Pharmaceuticals bv
- Toedieningsvorm
- Aerosol CFK-vrij
- Sterkte
- 12 microg/dosis
- Verpakkingsvorm
- 100 doses, 120 doses
Foradil (fumaraat) Novartis Pharma bv
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder in capsule
- Sterkte
- 12 microg
Formoterol inhalatiepoeder (fumaraat) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder in capsule
- Sterkte
- 12 microg
- Verpakkingsvorm
- met inhalator
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder in capsule ’Cyclocaps’
- Sterkte
- 12 microg
- Verpakkingsvorm
- met inhalator (Cyclohaler)
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder ’Easyhaler’
- Sterkte
- 12 microg/dosis
- Verpakkingsvorm
- 120 doses
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder ’Novolizer’
- Sterkte
- 6 microg/dosis
- Verpakkingsvorm
- 60 doses
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder ’Novolizer’
- Sterkte
- 12 microg/dosis
- Verpakkingsvorm
- 60 doses
Oxis (fumaraat) AstraZeneca bv
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder ’Turbuhaler’
- Sterkte
- 6 microg/dosis
- Verpakkingsvorm
- 60 doses
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder ’Turbuhaler’
- Sterkte
- 12 microg/dosis
- Verpakkingsvorm
- 60 doses
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij astma bestaan niet-medicamenteuze adviezen uit stoppen met roken, voldoende beweging, vermijding van prikkels en gewichtsreductie bij obesitas. Bij minder frequente astmaklachten (≤ 2×/week) is ’zo nodig’-gebruik van een kortwerkend β2-sympathicomimeticum aangewezen. Bij frequentere klachten (≥ 3×/week) en vaker gebruik van een kortwerkend β2-sympathicomimeticum, is onderhoudsbehandeling met een inhalatiecorticosteroïd (ICS) geïndiceerd. Indien hiermee onvoldoende astmacontrole wordt bereikt, kan een langwerkend β2-sympathicomimeticum (zoals formoterol) worden toegevoegd aan de onderhoudsbehandeling met ICS. Formoterol heeft een snel intredende werking, dit heeft als voordeel dat astma-aanvallen sneller gecoupeerd kunnen worden. Vanwege het lang aanhoudende effect van formoterol bestaat er bij frequent ‘zo nodig’-gebruik (in plaats van een kortwerkende luchtwegverwijder) kans op langer aanhoudende bijwerkingen (o.a. tachycardie, tremor).
Voor formoterol is voor de indicatie profylaxe van door inspanning of koude lucht geïnduceerd astma geen advies vastgesteld over de plaats in de medicamenteuze behandeling.
Indicaties
- In combinatie met inhalatiecorticosteroïden bij een onderhoudsbehandeling van astma;
- Profylaxe van door inspanning of koude lucht geïnduceerde bronchospasmen;
- Onderhoudsbehandeling van COPD.
Dosering
Indien de astmasymptomen onder controle zijn, overwegen om de dosis geleidelijk te verlagen. Gebruik de laagst effectieve dosis. Bij verlaging van de dosis de patiënt regelmatig controleren.
Onderhoudsbehandeling astma:
Volwassenen:
6–12 microg 1–2×/dag (’s morgens en/of ’s avonds); in ernstige gevallen 24 microg 1–2×/dag; max. 48 microg/dag. Indien nodig kan ter verlichting van acute bronchoconstrictie 6–12 microg extra worden genomen; de totale dosering (onderhoudsdosering + zo nodig) is max. 36 microg/keer en 72 microg/dag.
Kinderen ≥ 6 jaar:
12 microg 1–2×/dag (’s morgens en/of ’s avonds); max. 24 microg/dag. Indien nodig kan ter verlichting van acute bronchoconstrictie 6–12 microg extra worden genomen; de totale dosering (onderhoudsdosering + zo nodig) is max. 12 microg/keer en 32 microg/dag.
Profylaxe inspannings- of door kou geïnduceerd astma:
Volwassenen:
12 microg circa 15 min voor inspanning of blootstelling aan koude lucht inhaleren. Bij ernstig astma kan 24 microg nodig zijn.
Kinderen ≥ 6 jaar:
6–12 microg circa 15 min voor inspanning of blootstelling aan koude lucht inhaleren.
Onderhoudsbehandeling COPD:
6–12 microg 1–2×/dag (’s morgens en/of ’s avonds); max. 24 microg/dag. Indien nodig kunnen extra inhalaties worden genomen; de totale dosering (onderhoudsdosering + zo nodig) is max. 24 microg/keer en 48 microg/dag. Bij nachtelijke symptomen evt. als één enkele toediening bij het naar bed gaan.
De aerosol voor gebruik goed schudden.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): (dosis-afhankelijk) tremor (vooral van de handen), hoofdpijn, palpitaties, duizeligheid, spierkramp, misselijkheid, hoesten.
Soms (0,1–1%): palpitaties, tachycardie, ritmestoornissen (zoals atriumfibrilleren, supraventriculaire tachycardie, tachyaritmie en extrasystolen), angina pectoris, verandering in de bloeddruk, hypokaliëmie, hyperglykemie, spierpijn agitatie, rusteloosheid, angst, nervositeit, slaapstoornis, smaakstoornis, keelirritatie, droge mond, jeuk, exantheem, zweten, paradoxale bronchospasmen, overgevoeligheidsreacties (zoals urticaria, angio-oedeem), jeuk.
Zelden (0,01-0,1%): nefritis.
Zeer zelden (< 0,01%): trombocytopenie, verlenging van het QT-interval, perifeer oedeem, dyspneu, gedragsstoornissen, hallucinaties en vooral bij kinderen tot 12 jaar overprikkelbaarheid en hyperactiviteit.
Verder is gemeld: huiduitslag.
Behandeling met β2-sympathicomimetica kan resulteren in een toename van insuline, vrije vetzuren, glycerol en ketonlichamen in het bloed.
Interacties
β-Blokkers, in het bijzonder niet-selectieve, antagoneren de werking van formoterol; gebruik van niet-selectieve β-blokkers (zoals propranolol) zo mogelijk vermijden.
Een additief effect kan optreden in combinatie met andere sympathicomimetica (zoals andere β2-sympathicomimetica en efedrine) of met anticholinergica.
Bij gelijktijdig gebruik van systemische corticosteroïden is er meer kans op hyperglykemie.
Hypokaliëmie kan eerder optreden bij hypoxie en bij gelijktijdig gebruik van diuretica, corticosteroïden of theofylline; controleer de kaliumspiegel. Als gevolg van hypokaliëmie kan het effect van digoxine worden versterkt; aritmieën kunnen optreden.
Bij anesthesie met gehalogeneerde koolwaterstoffen is er meer kans op aritmieën; formoterol ten minste 12 uur voorafgaand aan de anesthesie niet toedienen. Theoretisch is er meer kans op ventriculaire aritmieën bij combinatie met geneesmiddelen die het QT-interval verlengen (o.a. amiodaron, disopyramide, domperidon, kinidine, methadon, sotalol, macrolide antibiotica, fluorchinolonen, imidazool–antimycotica, tricyclische antidepressiva, sommige antipsychotica).
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren in zeer hoge doses vroegtijdig vruchtverlies, verminderde overlevingskansen in vroege postnatale periode en lager geboortegewicht.
Farmacologisch effect: Hoge doses aan het einde van de zwangerschap kunnen weeënremming en β-mimetische effecten zoals tachycardie en hypoglykemie bij de neonaat veroorzaken.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in geringe mate (bij dieren).
Advies: Indien gebruik van een langwerkend β2-sympathicomimeticum is geïndiceerd kan formoterol worden toegepast, mits onder observatie van de zuigeling (voor β2-specifieke effecten als tachycardie en hyperglykemie).
Contra-indicaties
- Overgevoeligheid voor sympathicomimetica;
- Hypokaliëmie.
Waarschuwingen
Langwerkende β2-sympathicomimetica zijn niet geschikt voor de verlichting van acuut astma. In ieder geval bij astma moet formoterol worden gecombineerd met inhalatiecorticosteroïden. Toenemend gebruik van formoterol of kortwerkende bronchusverwijdende middelen duidt op een vermindering van de controle; het behandelschema dient te worden aangepast. De behandeling niet beginnen bij een aanzienlijke verergering of acuut verslechterend astma.
Bij hypoxie, die bijvoorbeeld bij ernstige exacerbatie van astma kan optreden, is er meer kans op hypokaliëmie; controleer de serumkaliumspiegel.
Terughoudend doseren bij de volgende aandoeningen: ernstige hypertensie, aritmieën (in het bijzonder derdegraads AV-blok), idiopathische subvalvulaire aortastenose, hypertrofische obstructieve cardiomyopathie, aneurysma, ischemisch hartlijden, ernstig hartfalen, feochromocytoom, refractaire diabetes mellitus en hyperthyreoïdie.
Bij diabetes mellitus extra bloedglucosecontroles uitvoeren bij begin van de behandeling.
Gebruik bij aangeboren lange-QT-intervalsyndroom (LQTS) wordt ontraden.
Bij optreden van paradoxale bronchospasmen de therapie staken en op een andere behandeling overgaan.
Overdosering
Symptomen
Effecten die kenmerkend zijn voor β2-sympathicomimetica, zoals tremor, hoofdpijn en palpitaties. Gemeld zijn na overdosering: tachycardie, hyperglykemie, hypokaliëmie, verlengd QT-interval, ventriculaire aritmieën, metabole acidose, misselijkheid, braken en sufheid.
Therapie
De cardiale verschijnselen kunnen met een cardioselectieve β-blokker worden behandeld, maar voorzichtig doseren in verband met de kans op bronchospasmen.
Eigenschappen
Selectief lang werkend β2-sympathicomimeticum. Werking: binnen 1–3 min. Werkingsduur: tot ca. 12 uur.
Kinetische gegevens
| Metabolisering | in de lever voornamelijk door directe glucuronidering. |
| Eliminatie | hoofdzakelijk als metabolieten met de urine; 6–10% onveranderd. |
| T 1/2el | na inhalatie ca. 10 uur. |
Geneesmiddelgroep
formoterol hoort bij de groep bèta2-sympathicomimetica.