terbutaline
Samenstelling
Bricanyl (sulfaat) AstraZeneca bv
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder ’Turbuhaler’
- Sterkte
- 250 microg/dosis
- Verpakkingsvorm
- 200 doses
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder ’Turbuhaler’
- Sterkte
- 500 microg/dosis
- Verpakkingsvorm
- 100 doses
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij astma bestaan niet-medicamenteuze adviezen uit stoppen met roken, voldoende beweging, vermijding van prikkels en gewichtsreductie bij obesitas. Bij minder frequente astmaklachten (≤ 2×/week) is ’zo nodig’-gebruik van een kortwerkend β2-sympathicomimeticum (zoals terbutaline) aangewezen. Bij frequentere klachten (≥ 3×/week) en vaker gebruik van een kortwerkend β2-sympathicomimeticum, is onderhoudsbehandeling met een inhalatiecorticosteroïd (ICS) geïndiceerd. Indien hiermee onvoldoende astmacontrole wordt bereikt, kan een langwerkend β2-sympathicomimeticum worden toegevoegd aan de onderhoudsbehandeling met ICS.
Voor een optimaal effect van geneesmiddelen bij astma en COPD is een juiste inhalatietechniek onontbeerlijk.
Indicaties
Bronchospasmen bij astma en chronisch obstructieve longziekte (COPD).
Dosering
Bronchospasmen bij astma of COPD:
Volwassenen:
0,25–0,5 mg, zo nodig elke 6 uur, in ernstige gevallen max. 1 mg met een tussenpoos van 2 minuten per inhalatie; max. 4 mg/dag.
Kinderen ≥ 4 jaar:
Volgens de NHG-standaard ’Astma bij kinderen’: 0,5–1 mg, zo nodig 1–4×/dag; max. 4 mg/dag.
Na elk gebruik de mond spoelen om onnodige systemische blootstelling aan terbutaline te beperken.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): tremoren en hoofdpijn.
Vaak (1-10%): tachycardie, palpitaties. Tonische spierkrampen. Hypokaliëmie.
Zelden (0,01-0,1%): hart-aritmieën zoals atriumfibrilleren, supraventriculaire tachyaritmieën, extrasystolen of verergering van bestaande ritmestoornissen. Paradoxale bronchoconstrictie. Angst, hallucinaties, slaap- en gedragsstoornissen als agitatie, hyperactiviteit en rusteloosheid. Misselijkheid, braken. Mictieklachten (m.n. bij prostaathyperplasie). Urticaria en exantheem.
Zeer zelden (< 0,01%): vasodilatatie, voorbijgaande roodheid van het gezicht en hals, tensieafwijkingen, beklemd gevoel op de borst. Angio-oedeem, overgevoeligheidsreacties.
Verder is gemeld: myocardischemie.
Interacties
β-Blokkers, in het bijzonder niet-selectieve, antagoneren de werking van terbutaline; gebruik van niet-selectieve β-blokkers (zoals propranolol) zo mogelijk vermijden.
Hypokaliëmie kan eerder optreden bij hypoxie en bij gelijktijdig gebruik van thiazide-diuretica, corticosteroïden of xanthinederivaten (zoals theofylline); controleer de serumkaliumspiegel.
Gelijktijdig gebruik van terbutaline en theofylline vermeerdert de kans op tachyaritmieën en acuut overlijden. Bij gelijktijdig gebruik met dit middel is het af te raden meer dan 2000 microgram terbutaline per 24 uur te inhaleren.
Halothaananesthesie vermijden tijdens behandeling met β-agonisten, vanwege een toegenomen kans op aritmieën. Andere gehalogeneerde anesthetica (bv. desfluraan, isofluraan, sevofluraan) voorzichtig gebruiken.
Bij gelijktijdig gebruik van systemische corticosteroïden is er meer kans op hyperglykemie.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens ruime ervaring; geen aanwijzingen voor schadelijkheid. De systemische opname na inhalatie is gering.
Advies: Kan bij gebruik in de aanbevolen dosering (voor zover bekend zonder gevaar) worden gebruikt tijdens zwangerschap.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in geringe mate.
Farmacologisch effect: Ruime ervaring met inhalatie van terbutaline tijdens het geven van borstvoeding laat geen nadelige effecten bij de zuigeling zien.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) volgens voorschrift worden gebruikt.
Contra-indicaties
Hypertrofische cardiomyopathie.
Waarschuwingen
Inhalatie-β2-sympathicomimetica dienen als ’zo nodig’ te worden toegepast. Toenemend gebruik van kortwerkende bronchusverwijdende middelen duidt op een verslechtering van de controle; het behandelschema aanpassen. Bij optreden van paradoxale bronchospasmen het gebruik staken.
Bij diabetes mellitus extra bloedglucosecontroles uitvoeren bij aanvang van de behandeling.
Wees voorzichtig bij hartaandoeningen zoals ernstig hartfalen, ritmestoornissen en ischemisch hartlijden, omdat sympathicomimetica cardiovasculaire bijwerkingen kunnen hebben. Bij bestaand hartlijden de patiënt erop wijzen dat deze contact met de arts opneemt bij het optreden van pijn in de borststreek of andere symptomen van verergering van de hartaandoening. Gebruik bij aangeboren lange-QT-intervalsyndroom (LQTS) wordt ontraden. Hoge doses vermijden bij hypertensie en hyperthyreoïdie.
Bij hypoxie, die bijvoorbeeld bij ernstige exacerbatie van astma kan optreden, is er meer kans op hypokaliëmie; controleer de serumkaliumspiegel.
Overdosering
Symptomen
Cardiovasculaire symptomen: vasodilatatie, warm rood gezicht, tachycardie, palpitaties, hypotensie, beklemd gevoel op de borst, aritmieën (vooral bij hypokaliëmie). Centrale symptomen: hoofdpijn, tremoren, spierkrampen, agitatie, hallucinaties, angst, slapeloosheid, transpiratie, misselijkheid en braken. Verder kunnen optreden: hypokaliëmie, hyperglykemie en lactaatacidose.
Voor meer informatie over symptomen en behandeling zie vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Sympathicomimeticum met selectieve werking op de β2-receptoren van de tracheale en bronchiale musculatuur, terwijl de β1-receptoren in het hart relatief weinig worden beïnvloed. Werking: snel en max. binnen 5 min. Werkingsduur: 5–6 uur.
Kinetische gegevens
| Resorptie | ca. 20–30% van de geïnhaleerde dosis bereikt de longen. Ondergaat groot first-pass-effect. |
| Metabolisering | vnl. in de lever tot sulfaatconjugaat. |
| Eliminatie | vnl. met de urine (60% onveranderd, 37% als conjugaat). |
| T 1/2 | ca. 16 uur. |
Geneesmiddelgroep
terbutaline hoort bij de groep bèta2-sympathicomimetica.