isosorbidedinitraat (bij cardiovasculaire aandoening)

Oraal:

• profylaxe en onderhoudsbehandeling van angina pectoris;
• symptomatische behandeling van matig tot ernstig hartfalen, dat onvoldoende reageert op diuretica en hartglycosiden.

Sublinguaal:

• acute angina-pectorisaanvallen;
• kortdurende profylaxe van angina-pectorisaanvallen bij meer dan normale inspanning.

Intraveneus:

• longstuwing ten gevolge van acuut linkszijdig hartfalen.

Vanwege een additief bloeddrukverlagend effect is gelijktijdig gebruik met riociguat gecontra-indiceerd.

Gelijktijdig gebruik met sildenafil, tadalafil en vardenafil is eveneens gecontra-indiceerd, omdat dit het vaatverwijdend effect versterkt en bij daarvoor gevoelige patiënten kan leiden tot levensbedreigende cardiovasculaire complicaties; patiënten die nitraten als onderhoudsbehandeling gebruiken dienen erop te worden gewezen dat de therapie met nitraten ook niet kortdurend mag worden onderbroken om sildenafil toe te dienen.

Gelijktijdig gebruik van alcohol, bloeddrukverlagende middelen, tricyclische antidepressiva, sapropterine of antipsychotica kan het hypotensieve effect versterken.

• verhoogde intracraniale druk, bijvoorbeeld bij hoofdtrauma of hersenbloeding;
• ernstige anemie;
• ernstige hypotensie (systolische bloeddruk < 90 mmHg);
• acute circulatiestoornissen (shock, collaps tenzij voldoende eind–diastolische druk behouden wordt door passende maatregelen);
• ernstige hypovolemie;
• hartfalen ten gevolge van obstructie (bv. constrictieve pericarditis, hypertrofische obstructieve cardiomyopathie, cardiale tamponade en aorta en/of mitralis stenose);
• overgevoeligheid voor nitraten.

Zie voor meer contra-indicaties de rubriek Interacties.

Voorzichtig toepassen na een recent myocardinfarct, bij ernstige coronaire atherosclerose, ernstige cerebrale sclerose en bij ziekten die gepaard gaan met een belemmering van het cardiale outflow-traject, zoals orthostatische disfunctie. Angina pectoris veroorzaakt door hypertrofische cardiomyopathie kan verergeren.

Wees eveneens voorzichtig bij patiënten met een hypoxemie en ventilatie/perfusie-mismatch door longaandoeningen, ischemisch hartfalen, angina pectoris, myocardinfarct of cerebrale ischemie. Bij deze patiënten zijn vaak afwijkingen van de kleine luchtwegen aanwezig (vooral alveolaire hypoventilatie). Bij alveolaire hypoventilatie kan door lokale vasoconstrictie de perfusie verschuiven naar beter ventilerende delen van de longen. Sterke vasodilatatie kan deze beschermende vasoconstrictie teniet doen en verdere ventilatie/perfusie-mismatch en afname in partiële arteriële zuurstofspanning tot gevolg hebben, eventueel leidend tot myocardiale hypoxie.

Een klein aantal patiënten vertoont verhoogde gevoeligheid voor nitraten (idiosyncrasie), zich uitend in flauwvallen.

De instelling en het vervolgen van een behandeling van gedecompenseerde patiënten dient onder nauwkeurige klinische supervisie plaats te vinden; met name in het begin van de behandeling kan een hypotensieve reactie optreden.

Na herhaalde toediening kan tolerantie ontstaan. Intermitterende toediening kan dit voorkomen.

In verband met mogelijke onthoudings- of rebound-verschijnselen de toediening geleidelijk staken.

Door optreden van bijvoorbeeld duizeligheid kan de rijvaardigheid en de bekwaamheid machines te gebruiken ongunstig worden beïnvloed.

Het infuus niet plotseling staken, tenzij een ernstige acute bloeddrukdaling optreedt. Bij acuut staken van het i.v. infuus kan een ‘rebound’effect op de pulmonaaldruk optreden door het vrijkomen van in de perifere vaten opgehoopt bloed. De toediening van diuretica dient daarom tijdens het infuus niet te worden gestaakt.

Symptomen
Sterke hypotensie, bleekheid, transpireren, zwakke pols, hoofdpijn, zwakte, duizeligheid, misselijkheid, braken, diarree, shock, coma, convulsies. Bij ernstige overdosering, vooral bij jonge kinderen, controleren op methemoglobinemie (zich uitend in cyanose, dyspneu en respiratoire insufficiëntie).

Zie voor meer symptomen en behandeling vergiftigingen.info.

Organisch nitraat. Vaatverwijdend, in de gebruikelijke dosering vooral van het veneuze stelsel en in mindere mate van het arteriële vaatbed. Hierdoor behoeft het hart minder arbeid te verrichten, wordt minder zuurstof verbruikt en de door de tijdelijke ischemie van het myocardweefsel veroorzaakte pijn wordt opgeheven. De vullingsdruk van de linkerkamer neemt af, wat bij de gedecompenseerde patiënt een gunstiger verhouding teweegbrengt tussen de diastolische vulling van de linkerkamer en de pompwerking van het hart. Bij herhaalde of continue toediening kunnen de effecten van nitraten afnemen als gevolg van hoge en/of constante plasmaspiegels. Deze tolerantie-ontwikkeling kan worden voorkomen door per etmaal een nitraatarme periode van 8–12 uur aan te houden. Werking: sublinguaal na 2 min, tabl. na 20–30 min. Werkingsduur: sublinguaal 2–3 uur, tabl. ca. 4 uur. Uit de retardtablet komt isosorbidedinitraat (ISDN) vrij gedurende 8–10 uur; door tweemaal per dag de retardtabletten met een interval van maximaal 6 uur te doseren is een anti-angineuze werking tot 12 uur na de eerste inname te verwachten.

Kinetische gegevens