Minocycline

Publish

minocycline

Medicine tetracyclinen J01AA08

Samenstelling

Minocycline Tabletten (als hydrochloride) Diverse fabrikanten

Toedieningsvorm
Tablet, omhuld
Sterkte
50 mg, 100 mg

Uitleg symbolen

XGVS Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS).
OTC Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
2 Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol.
MNT Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

minocycline vergelijken met een ander geneesmiddel.

Advies

Algemene infecties: Bij de behandeling van algemene infecties gaat binnen de groep tetracyclinen de voorkeur uit naar doxycycline en minocycline op grond van bijwerkingen, interacties en farmacokinetische parameters.

Voor de behandeling van een pneumonie (CAP), acute faryngotonsillitis of urineweginfecties komt minocycline pas in aanmerking op basis van onderzoek naar de aard en de gevoeligheid van de verwekker; dit onderzoek is noodzakelijk bij onvoldoende effect van de middelen die geadviseerd worden voor de initiële empirische behandeling. Zie voor de empirische behandelingen de indicatieteksten acute faryngotonsillitis en urineweginfecties.

Bij een community-acquired’ pneumonie (CAP) is behandeling met antibiotica altijd aangewezen. De verwekker van een pneumonie is bepalend voor de keuze van het antibioticum, maar bij een onbekende verwekker is de ernst van de pneumonie bepalend voor de keuze van het antibioticum. Bij behandeling van een milde pneumonie (C(U)RB-65 score: 0–1, PSI-klasse I–II) heeft orale toediening van amoxicilline de voorkeur. Bij een matig-ernstige pneumonie (CURB-65 score: 2, PSI-klasse III–IV) is parenterale toediening van benzylpenicilline of amoxicilline aangewezen; bij overgevoeligheid hiervoor is een intraveneuze toediening van een fluorchinolon (moxifloxacine of levofloxacine) of een 2e of 3e generatie cefalosporine aangewezen. Bij een ernstige pneumonie (CURB-65 score: > 2, PSI-klasse V) is behandeling met moxifloxacine of levofloxacine dan wel combinatietherapie van antibiotica aangewezen. Bij een nosocomiale pneumonie wordt de keuze voor een specifiek antibioticum bepaald door de lokale situatie met betrekking tot de aard en de resistentie van de ziekenhuisflora.

Acne vulgaris wordt behandeld met een lokale therapie, die bij onvoldoende effect kan worden gecombineerd met een systemische behandeling. Benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde komen als eerste in aanmerking. Als deze middelen niet goed worden verdragen of onvoldoende effectief zijn, overweeg dan het gebruik van een lokaal – en bij ernstige ontstekingsverschijnselen een systemisch – antibioticum. Minocycline kan bij langdurig gebruik ernstige bijwerkingen geven, de voorkeur gaat daarom uit naar doxycycline. Zie voor meer informatie acne vulgaris.

Bacteriële huidinfecties: Probeer met hygiënische maatregelen uitbreiding van bacteriële huidinfecties of besmetting van anderen tegen te gaan. Behandel oppervlakkige bacteriële huidinfecties met een lokaal antimicrobieel middel. Bij impetigo en impetiginisatie heeft lokaal fusidinezuur de voorkeur. Bij diepe huidinfecties zijn meestal orale antibiotica geïndiceerd of is chirurgisch ingrijpen noodzakelijk. Bij orale antimicrobiële behandeling heeft een smalspectrum-penicilline de voorkeur. Macroliden of clindamycine zijn een alternatief wanneer bijvoorbeeld penicillinen niet worden verdragen. Bij bijtwonden heeft een breedspectrum-penicilline de voorkeur. Het gebruik van minocycline bij bacteriële huidinfecties wordt afgeraden omdat het niet effectiever is gebleken dan doxycycline en ernstige bijwerkingen kan geven, zoals auto-immuunstoornissen, polyartralgie en benigne intracraniële hypertensie. Voor meer informatie zie bacteriële huidinfecties.

Na een tekenbeet kan worden afgewacht of preventief worden behandeld met een eenmalige dosering doxycycline of azitromycine. Erythema migrans behandelen met doxycycline. Amoxicilline of azitromycine zijn een alternatief indien doxycycline gecontra-indiceerd is.

Omdat dit geneesmiddel voor meerdere indicaties in uiteenlopende doseringen kan worden voorgeschreven én er sprake is van een smalle therapeutische breedte of risico van ernstige bijwerkingen (toxiciteit), dient volgens de Regeling Geneesmiddelenwet de reden van voorschrijven op het recept te worden vermeld.

Indicaties

  • Infecties door micro-organismen, gevoelig voor minocycline zoals:
    • luchtweginfecties (incl. KNO-infecties);
    • infecties van huid en weke delen (incl. ernstige acne vulgaris);
    • infecties van het urogenitale stelsel;
    • infecties van het maag-darmkanaal;
    • trachoom.
  • Bij overgevoeligheid voor β-lactamantibiotica tevens:
    • Gonorroe;
    • Syfilis;
    • Actinomycose;
    • Antrax;
    • Listeriosis.

Dosering

Een infectie door Streptococcus haemolyticus (groep A), waarvan de gevoeligheid is bepaald, gedurende ten minste 10 dagen behandelen.

Klap alles open Klap alles dicht

Algemene richtlijn:

Volwassenen en kinderen ≥ 12 jaar:

Begindosis 200 mg, gevolgd door 100 mg 1–2×/dag. Behandelduur: de therapie voortzetten gedurende 1–3 dagen nadat de karakteristieke symptomen of de koorts zijn verdwenen.

Kinderen 9–12 jaar:

Begindosis 4 mg/kg lichaamsgewicht, gevolgd door 2 mg/kg lichaamsgewicht per dag; dit komt overeen met een begindosis van 100–200 mg, gevolgd door 50–100 mg 2×/dag. Behandelduur: de therapie voortzetten gedurende 1–3 dagen nadat de karakteristieke symptomen of de koorts zijn verdwenen.

Gonokokken-urethritis:

Volwassenen:

Begindosis 200 mg, gevolgd door 100 mg 2×/dag gedurende ten minste 4 dagen (vrouwen soms tot 10 dagen), gevolgd door een controlekweek 2–3 dagen na de behandeling. Bij mannen blijkt een eenmalige dosis van 200–300 mg in > 90% van de gevallen ook effectief te zijn.

Niet-gonokokken-urethritis:

Volwassenen:

100–200 mg/dag gedurende 7 dagen.

Ernstige acne vulgaris:

Volwassenen en kinderen ≥ 9 jaar:

Begin- en onderhoudsdosering: 50 mg 2×/dag (elke 12 uur). Na vermindering van de inflammatoire fase de onderhoudsdosering verlagen naar 50 mg 1×/dag of 100 mg elke 2 dagen. De behandeling ten minste 4–6 weken toepassen; maximale behandelduur is 6 maanden. Bij onvoldoende respons gedurende de eerste weken de behandeling staken.

Toedieningsinformatie: In verband met de kans op slokdarm- en/of maagirritatie de tabletten heel innemen in zittende of staande houding met een ruime hoeveelheid water of voedsel, niet voor het slapen gaan. Na de inname niet meteen gaan liggen. Gelijktijdige inname met melkproducten heeft een geringe invloed op de resorptie.

Bijwerkingen

Soms (0,1-1%): angio-oedeem, huiduitslag, urticaria. Koorts. Eosinofilie, neutropenie, trombocytopenie.

Zelden (0,01-0,1%): anafylaxie, anafylactoïde purpura, pericarditis, lupusachtig syndroom van voorbijgaande aard, exacerbatie van systemische lupus erythematosus (SLE), pulmonale infiltraten met eosinofielen, serumziekte-achtige reactie, vasculitis, polyartralgie. Bomberende fontanel (kinderen), benigne intracraniële hypertensie (volwassenen), paresthesie, convulsies, sedatie. Zwarte tong, verkleuring van het gebit, stomatitis. Anorexie, misselijkheid, braken, oesofagitis, oesofagus ulcera. Hepatitis. Candida-infectie in het anogenitale gebied, pruritus ani. Hepatitis. Alopecia, jeuk, pigmentatie van de huid, nagels en slijmvliezen, fotodermatitis, maculopapuleuze en erythemateuze uitslag, erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom. Hemolytische anemie. Gestoorde leverfunctie, stijging van leverenzymwaarden, het ureumgehalte in bloed, verergering van een verminderde nierfunctie. Niet-symptomatische verkleuring van de botten.

Zeer zelden (< 0,01%): reversibele acute nierfunctiestoornis. Glossitis, epigastrische pijn, dyspepsie, dysfagie, enterocolitis (incl. stafylokokken-enteritis), pseudomembraneuze colitis, pancreatitis. Bruinzwarte microscopische verkleuring van de schildklier (bij langdurig gebruik), abnormale schildklierfuncties zoals thyreoïditis, schildklierknobbeltjes, struma en schildklierkanker.

Verder zijn gemeld: vermindering protrombineactiviteit. Hoest, dyspneu, bronchospasmen, exacerbatie van astma. Vasculitis, toxische epidermale necrolyse, huiduitslag met eosinofielen en systemische verschijnselen (DRESS-syndroom). Interstitiële nefritis. Hallucinaties. Stoornissen in het gezichtsvermogen (zoals scotoom, dubbel zien), pigmentatie van de cornea, sclera en retina. Oorsuizen, gehoorstoornissen, vestibulaire stoornissen. Periarteriitis nodosa, polyarteriitis nodosa, artritis. Leukopenie, agranulocytose, pancytopenie. Negatieve beïnvloeding van botten en tanden bij kinderen, broze botten.

Interacties

Toediening vlak vóór, tijdens of na een kuur met (orale) retinoïden vermijden in verband met toenemende kans op verhoogde intracraniële druk.

Tetracyclinen antagoneren de werking van bactericide antibiotica; bij levensbedreigende infecties de combinatie vermijden.

Voorzichtig bij de combinatie met potentieel hepatotoxische geneesmiddelen.

De kans op nefrotoxische reacties neemt toe bij gelijktijdig gebruik van methoxyfluraan-anesthetica.

Orale magnesium-, bismut-, aluminium-, calcium-, zink- en ijzerbevattende preparaten (denk aan multivitamine en mineralenpreparaten), geactiveerde kool en ionenwisselaars verminderen de resorptie van minocycline; minocycline ten minste 2 uur vóór deze preparaten innemen.

Niet gelijktijdig gebruiken met middelen die de peristaltiek remmen.

Barbituraten, carbamazepine en fenytoïne kunnen de uitscheiding van minocycline versnellen.

De werking van orale anticoagulantia (vitamine K-antagonisten) kan worden versterkt; de INR bij gelijktijdig gebruik controleren.

Zwangerschap

Minocycline passeert de placenta.
Teratogenese: Uit waarnemingen bij de mens is gebleken dat minocycline vooral in het 2e en 3e trimester de osteogenese kan vertragen met als gevolg brozer beenderen en ongunstige beïnvloeding van de tandontwikkeling (irreversibele tandverkleuring, emailhypoplasie).
Farmacologisch effect: De kans op hepatotoxische werking bij de moeder neemt toe bij hoge doseringen, vooral bij gebruik tijdens de tweede helft van de zwangerschap.
Advies: Gebruik is gecontra-indiceerd.
Overig: Vóór behandeling van een vruchtbare vrouw zwangerschap uitsluiten.

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja.
Farmacologisch effect: Ongunstige invloed op de bot- en tandontwikkeling bij de zuigeling.
Advies: Gebruik is gecontra-indiceerd.

Contra-indicaties

  • overgevoeligheid voor tetracyclinen;
  • ernstige leverfunctiestoornis;
  • kinderen jonger dan 8 jaar.

Zie voor meer contra-indicaties de rubrieken Zwangerschap en Lactatie.

Waarschuwingen

Behandeling van kinderen van 9–12 jaar alleen overwegen wanneer andere opties niet effectief óf gecontra-indiceerd zijn. Afzetting in groeiend tandweefsel veroorzaakt permanente verkleuring van de gebitselementen; daarom is de toepassing bij kinderen jonger dan 8 jaar gecontra-indiceerd.

Tussen tetracyclinen onderling bestaat kruisovergevoeligheid en kruisresistentie. Resistentie kan zich snel ontwikkelen. Houd rekening met superinfecties door resistente micro-organismen (o.a. Candida, stafylokokken). In geval van superinfectie de toediening staken. Bij optreden van ernstige diarree met koorts tijdens de behandeling de diagnose pseudomembraneuze colitis of stafylokokken-enteritis overwegen.

Tetracyclinen kunnen, vanwege katabole werking, een verhoging in het ureumgehalte in bloed veroorzaken. Bij nierfunctiestoornissen kunnen hogere concentraties van tetracyclinen leiden tot uremie, hyperfosfatemie en acidose. In geval van een nier- of leverafwijking kunnen zelfs normale doses leiden tot buitensporige systemische accumulatie van het middel en mogelijk leververgiftiging. Indien lichte tot matige leverfunctiestoornissen bestaan, de behandeling nauw controleren en de dosering eventueel aanpassen. Bij langdurige behandeling wordt aangeraden nier-, lever- en hematologische parameters te controleren en controle op schildklierkanker te overwegen. Langdurig gebruik kan ook leiden tot een vitamine B-deficiëntie door eradicatie van vitamine B-producerende bacteriën in de darm.

Bij eerste tekenen van hepatitis of SLE de behandeling onmiddellijk staken.

Bij blootstelling aan direct zonlicht of UV-stralen tijdens gebruik kan fotodermatitis optreden (zich uitend als abnormaal hevige zonnebrandreactie); bij eerste tekenen van huiderytheem de behandeling staken.

Benigne intracraniële hypertensie (volwassenen) en een bomberende fontanel (jonge kinderen) zijn meestal reversibel na staken van de behandeling; aanhoudende symptomen zijn echter mogelijk.

Vestibulaire bijwerkingen zijn reversibel; bij optreden van duizeligheid eventueel de dosering aanpassen of de behandeling staken. De behandeling staken bij het optreden van overige vestibulaire verschijnselen of andere symptomen zoals visusstoornissen, scotomen en hallucinaties. Voorzichtig bij bestaande ziekte van Ménière.

Tetracyclinen kunnen aspecifieke glucosebepalingen in de urine verstoren, ook kunnen fout-positieve catecholamineconcentraties in de urine optreden.

Overdosering

Eigenschappen

Bacteriostatisch antibioticum behorend tot de tetracyclinen. Bindt aan het 30S- en 50S-gedeelte van de ribosomen in de bacteriële cel waardoor remming optreedt van de eiwitsynthese.

Gewoonlijk gevoelig zijn: Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Streptococcus pyogenes, Streptococcus viridans, Streptococcus pneumoniae, Neisseria gonorrhoeae, Pasteurella spp., Vibrio cholerae, Propionibacterium acnes, Borrelia burgdorferi, Chlamydia spp., Coxiella burnetii, Leptospira spp., Mycoplasma spp., Rickettsia spp., Treponema pallidum en Ureaplasma urealyticum.

Matig gevoelig zijn: Haemophilus influenzae, Bacillus anthracis, Listeria monocytogenes, Enterococcus spp., Escherichia coli, Salmonella spp., Shigella spp., Bacteroides spp. en andere zuiver anaeroben en Brucella spp.

Ongevoelig zijn: Pseudomonas spp., Proteus spp., Serratia spp., Enterobacter spp., Klebsiella spp. en Providencia spp.

Kinetische gegevens

Resorptieoraal > 90%; gelijktijdige inname van voedsel vertraagt de resorptie met ca. 1 uur, niet de mate van resorptie.
T max2–3 uur.
LipofiliteitPenetreert goed in de weefsels door hoge oplosbaarheid in vet; cumulatie in bot- en tandweefsel. Passeert de bloed-hersenbarrière.
OverigMinocycline is onderhevig aan een enterohepatische kringloop.
Metaboliseringwaarschijnlijk in de lever, deels tot inactieve metabolieten.
Eliminatievnl met de feces, ook met de urine. Hemodialyse en peritoneale dialyse elimineren minocycline niet in significante mate.
T 1/212–16 uur, bij gestoorde nierfunctie langer.

Geneesmiddelgroep

minocycline hoort bij de groep tetracyclinen.

Kosten

Kosten laden…

Zie ook