albendazol
Samenstelling
Eskazole GlaxoSmithKline bv
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 400 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij de behandeling en preventie van de meeste worminfecties zijn hygiënische maatregelen noodzakelijk, ook ter preventie van herinfectie. De werking van anthelminthica is min of meer specifiek voor het type infectie. De keuze van het middel wordt daarom op geleide van de diagnose gedaan.
Bij de behandeling van hydatidecysten veroorzaakt door Echinococcus granulosus of E. multilocularis heeft operatieve therapie de voorkeur in combinatie met albendazol pre-operatief, peri-operatief én postoperatief. Indien operatie niet direct mogelijk is (de cyste zit op een moeilijk bereikbare plaats, aanwezigheid van multipele cysten) de cyste(n) verkleinen vóór de operatie, ook hierbij is albendazol eerste keus.
Indicaties
- Behandeling van hydatide cysten, veroorzaakt door Echinococcus granulosus of Echinococcus multilocularis indien operatie onmogelijk is.
- Pre- of postoperatieve toevoeging bij operatieve ingrepen wegens bovenstaande.
- Niet-geregistreerde indicaties: [ancylostomiasis (mijnwormziekte), ascariasis (spoelworm), enterobiasis (oxyuriasis, aarsmadebesmetting), strongyloidiasis, trichuriasis (zweepworm)].
Dosering
Let op: De therapeutische breedte van albendazol is klein en wordt geschat op een factor 3; daarom de geadviseerde hoogte van de dosering en de behandelduur niet overschrijden om chronische overdosering te voorkomen.
De tabletten bevatten een breukstreep, zodat op 200 mg kan worden gedoseerd; hierdoor kan niet altijd het doseervoorschrift bij kinderen worden opgevolgd.
Behandeling van hydatide cysten indien operatie niet mogelijk is (inoperabele of multipele cysten):
Volwassenen met lichaamsgewicht > 60 kg:
Volgens de fabrikant: 400 mg 2×/dag gedurende 28 dagen (= kuur). Hierna 14 dagen wachten alvorens een nieuwe kuur te beginnen. Maximaal 3 kuren.
Volgens de nationale SWAB-richtlijn: bij volwassenen (lichaamsgewicht niet gespecificeerd): 400 mg 2×/dag gedurende 6 maanden of zoveel langer als noodzakelijk (tot levenslang), in overleg met een tropencentrum, afhankelijk van de soort echinococcus en de grootte van de (vitale) jonge cysten.
Volwassenen met lichaamsgewicht < 60 kg en kinderen > 6 jaar:
Volgens de fabrikant: 15 mg/kg per dag verdeeld over 2 doses gedurende 28 dagen (= kuur); de dosis afronden naar het dichtstbijzijnde veelvoud van 200 mg (halve tablet). Maximaal 800 mg/dag verdeeld over 2 doses. Hierna 14 dagen wachten alvorens een nieuwe kuur te beginnen. Maximaal 3 kuren. Indien bij inoperabele en multipele cysten na 3 kuren geen resultaat is geboekt, is verdere behandeling waarschijnlijk niet effectief.
Preoperatief bij hydatide cysten door echinokokken:
Volgens de fabrikant: 2 kuren van 28 dagen vóór de operatie. Indien operatie noodzakelijk is vóór beëindiging van de 2 kuren, zo lang mogelijk geven tot de operatie, echter nooit langer dan 28 dagen.
Volgens de SWAB-richtlijn: ten minste 6 weken vóór een geplande percutane of operatieve ingreep adjuvant behandelen met albendazol.
Peri- en postoperatief bij hydatide cysten door echinokokken:
Volgens de fabrikant: na de operatie 2 kuren van 28 dagen geven, als alleen een korte preoperatieve kuur is gegeven en wanneer onmiddellijke operatie noodzakelijk is. Tussen de kuren een medicatievrije periode hanteren van 14 dagen.
Volgens de SWAB-richtlijn: bij (voorgenomen) percutane behandeling of operatieve behandeling van cysten die hiervoor toegankelijk/benaderbaar zijn: ten minste 6 weken vóór én tot en met 6 maanden ná de ingreep adjuvant behandelen met albendazol. (Vóór iedere ingreep een antihistaminicum ter preventie van anafylaxie).
[Ancylostomiasis (mijnwormziekte), ascariasis, trichuriasis]:
Volwassenen:
Volgens de SWAB-richtlijn: eenmalig 400 mg.
Kinderen van 1 tot 18 jaar:
Volgens de SWAB-richtlijn: eenmalig 15 mg/kg lichaamsgewicht.
[Enterobiasis]:
Volwassenen:
Volgens de SWAB-richtlijn: eenmalig 400 mg. Deze behandeling na 14 dagen herhalen.
Kinderen van 1 tot 18 jaar:
Volgens de SWAB-richtlijn: eenmalig 15 mg/kg lichaamsgewicht. Deze behandeling na 14 dagen herhalen.
[Strongyloidiasis]:
Volwassenen en kinderen ≥ 6 jaar:
Volgens de therapierichtlijn parasitaire infecties (april 2016, Nederlandse vereniging voor parasitologie): 400 mg 2×/dag gedurende 7 dagen, bij hyperinfectie of immunosuppressie gedurende 14 dagen. Behandelduur hyperinfectie in immuungecompromitteerde patiënt onbekend, aannemelijk langer. Gezien het risico van recidief: overweeg een onderhoudsbehandeling en/of regelmatige controle van de feces.
Kinderen 1–6 jaar:
Volgens de therapierichtlijn parasitaire infecties (april 2016, Nederlandse vereniging voor parasitologie): 2×/dag 7,5 mg/kg lichaamsgewicht (max. 2× 400 mg) gedurende 7 dagen, bij hyperinfectie of immunosuppressie gedurende 14 dagen. Behandelduur hyperinfectie in immuungecompromitteerde patiënt onbekend, aannemelijk langer. Gezien het risico van recidief: overweeg onderhoudsbehandeling en/of regelmatige controle van de feces.
Tabletten innemen tijdens een maaltijd met wat water. Bij slikproblemen kunnen de tabletten worden gekauwd of fijngemaakt.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): hoofdpijn. Lichte tot matige stijging van leverenzymwaarden.
Vaak (1–10%): duizeligheid. Koorts, reversibele alopecia.
Soms (0,1–1%): misselijkheid, braken, buikpijn. Hepatitis. Leukopenie.
Zelden (0,01–1%): overgevoeligheidsreacties zoals huiduitslag, jeuk, urticaria.
Zeer zelden (< 0,01%): erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom. Aplastische anemie, agranulocytose, pancytopenie (vooral bij leveraandoeningen, waaronder hepatische echinokokkose).
Interacties
Ritonavir, fenytoïne, carbamazepine en fenobarbital kunnen de plasmaspiegels verlagen van de actieve metaboliet van albendazol, albendazolsulfoxide. De klinische relevantie hiervan is onbekend, maar zou kunnen leiden tot verminderde werkzaamheid, in het bijzonder bij de behandeling van systemische helminthiasis. Controleer op werkzaamheid; alternatieve doseringsschema’s of een andere therapie kan nodig zijn.
De plasmaconcentratie van albendazolsulfoxide kan stijgen door dexamethason en praziquantel.
Zwangerschap
Teratogenese: Beperkte ervaring bij de mens heeft geen nadelige effecten laten zien. Bij dieren in therapeutische doseringen teratogeen en embryotoxisch gebleken.
Advies: Volgens de fabrikant alleen op strikte indicatie gebruiken. Volgens de SWAB-richtlijn is toepassing tijdens de zwangerschap echter gecontra-indiceerd.
Overig: Raad vruchtbare vrouwen aan om effectieve anticonceptie te gebruiken gedurende en tot een maand na de behandeling. Vóór behandeling en voorafgaand aan eventuele volgende kuren zwangerschap uitsluiten.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in geringe mate. De orale resorptie van albendazol is beperkt. Nadelige effecten bij de neonaat zijn daarom niet te verwachten, maar gedocumenteerde gegevens ontbreken.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
Voor contra-indicaties zie de rubriek Zwangerschap.
Waarschuwingen
Wees voorzichtig bij gestoorde leverfunctie. Vóór elke kuur en iedere 2 weken gedurende de behandeling een leverfunctietest uitvoeren. Bij stijging van de leverenzymspiegels tot > 2× ULN de behandeling staken; na normalisatie kan de behandeling opnieuw worden begonnen, wel wordt dan frequentere bepaling van leverenzymen aanbevolen (wekelijks).
Voorafgaand aan en tijdens elke behandelcyclus het bloedbeeld bepalen. Patiënten met leveraandoeningen, waaronder hepatische echinokokkose, blijken vatbaarder te zijn voor beenmergremming; bij hen het bloedbeeld extra zorgvuldig controleren. De behandeling staken indien het totale aantal bloedcellen klinisch significant afneemt.
Er is met albendazol weinig ervaring opgedaan bij botcysten of cysten in het hart of centrale zenuwstelsel. Toepassing bij kinderen < 6 jaar is onvoldoende onderzocht, daarom bij deze leeftijdsgroep niet toepassen. Er is weinig ervaring bij een leeftijd ≥ 65 jaar.
Overdosering
Eigenschappen
Albendazol, een benzimidazolcarbamaat, is een anthelminthicum met een larvicide, ovicide en vermicide werking. Albendazol interfereert met de cellulaire tubulinevorming in de darm van wormen door specifiek te binden aan tubuline, wat leidt tot degeneratieve veranderingen in de darm. Hierdoor worden de glucose-opname en de spijsverteringsfuncties van de worm zodanig verstoord dat een autolytisch proces in gang wordt gezet.
Het is vooral werkzaam tegen hydatide cysten van Echinococcus granulosus of (in mindere mate) Echinococcus multilocularis (kleine lintwormsoorten), met name tegen de lever-, long- en peritoneale cysten.
Kinetische gegevens
| Resorptie | gering. Albendazol is slecht wateroplosbaar. |
| F | < 5%. Uitgebreid first-pass-effect. Bij inname met een vetrijke maaltijd zijn de plasmaspiegels van de actieve metaboliet albendazolsulfoxide verhoogd. |
| Overig | De actieve metaboliet wordt wijd verspreid in het lichaam aangetroffen zoals in de gal, lever, cystewand en het cysteus vocht, de urine en tevens in cerebrospinaalvocht. |
| Metabolisering | door CYP3A4 snel en uitgebreid in de lever tot o.a. actief albendazolsulfoxide; deze wordt door CYP3A4 verder gemetaboliseerd tot albendazolsulfon. |
| Eliminatie | als metabolieten, deels geconjugeerd, vnl. met de gal, voor een klein deel met de urine. De uitscheiding uit de cysten duurt enkele weken. |
| T 1/2el | ca. 8½ uur (actieve metaboliet), langer bij verminderde leverfunctie. |
Geneesmiddelgroep
albendazol hoort bij de groep anthelmintica.