saquinavir
Medicine HIV proteaseremmers J05AE01
Samenstelling
Invirase (als mesilaat) Roche Nederland bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 500 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
De keuze van de verschillende preparaten is afhankelijk van diverse aspecten (zie de richtlijn HIV). Bij de behandeling van een HIV-infectie bij therapie-naïeve patiënten wordt de voorkeur gegeven aan een tripeltherapie bestaande uit twee nucleoside reverse transcriptaseremmers (NRTI) en een derde middel uit één van de volgende groepen: een integraseremmer (INSTI), non-nucleoside reverse transcriptaseremmer (NNRTI) of een gebooste proteaseremmer (zoals bv. saquinavir met als booster ritonavir).
Aan de vergoeding van saquinavir zijn voorwaarden verbonden, zie Regeling zorgverzekering, bijlage 2.
Indicaties
Behandeling van een HIV-1-infectie bij volwassenen, in combinatie met ritonavir en andere anti-retrovirale geneesmiddelen.
Dosering
Klap alles open Klap alles dicht
HIV-1-infectie:
Volwassenen:
Saquinavir 1000 mg 2×/dag + ritonavir 100 mg 2×/dag. Indien de patiënt niet eerder behandeld is voor een HIV-infectie, kan gedurende de eerste 7 dagen gestart worden met saquinavir 500 mg 2×/dag + ritonavir 100 mg 2×/dag.
Saquinavir en ritonavir tegelijk innemen tijdens of vlak na de maaltijd. Tabletten heel doorslikken.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): misselijkheid, diarree. Verlaagd aantal trombocyten, verhoogde waarden ASAT/ALAT, LDL, bloedcholesterol, triglyceriden.
Vaak (1-10%): overgevoeligheidsreactie. Dyspneu. Droge lippen/mond, oprispingen, dyspepsie, braken, opgezette buik, flatulentie, obstipatie, veranderde eetlust, buikpijn. Hoofdpijn, paresthesieën, duizeligheid, perifere neuropathie. Verworven lipodystrofie, lipoatrofie, toename hoeveelheid vetweefsel, alopecia, droge huid, eczeem, jeuk, huiduitslag. Spierspasmen. Asthenie, vermoeidheid, malaise. Verminderd libido, slaapstoornis. Hyperglykemie of (verergering van) diabetes mellitus. Anemie, verlaagd aantal lymfocyten en/of leukocyten. Verhoogde waarden bilirubine, amylase en/of creatinine in het bloed.
Soms (0,1-1%): pancreatitis. Geelzucht, hepatitis. Nieraandoening. Slaperigheid, convulsies. Verminderde visus. Stevens-Johnsonsyndroom (SJS), bulleuze dermatitis. Mucosale ulceratie. Neutropenie.
Verhoogde waarden creatinekinase, myalgie, myositis en zelden rabdomyolyse zijn gemeld bij proteaseremmers, voornamelijk in combinatie met nucleoside-analoga.
Anti-retrovirale combinatietherapie (cART) is in verband gebracht met een herverdeling van lichaamsvet (lipodystrofie), metabole stoornissen (zoals hypertriglyceridemie, hypercholesterolemie, hyperlactatemie, insulineresistentie, hyperglykemie (soms met ketoacidose), het nieuw ontstaan van of verergering van bestaande diabetes mellitus) en het immuunreconstitutiesyndroom met bv. reactivering van herpesinfecties of auto-immuunziekten (zoals M. Graves). Ook osteonecrose kan voorkomen, vooral bij gevorderde HIV-infectie of langdurige blootstelling aan combinatietherapie.
Interacties
Zie voor de interacties en eventuele benodigde dosisaanpassingen van saquinavir en gelijktijdig gebruikte geneesmiddelen zie de pagina HIV-interacties van de UCSF (University of California).
Zwangerschap
Geringe passage via de placenta.
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Zelden zijn (in combinatie met andere antiretrovirale middelen) congenitale misvormingen en andere (geboorte)afwijkingen gemeld. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Advies: Borstvoeding door vrouwen met een HIV-infectie wordt ontraden om het overdragen van HIV te voorkomen.
Contra-indicaties
- een gedecompenseerde leveraandoening;
- hartfalen met verminderde LVEF;
- klinisch relevante bradycardie;
- symptomatische aritmie in de voorgeschiedenis;
- aangeboren of verworven verlengde QT-tijd;
- elektrolytstoornissen, met name een hypokaliëmie.
Zie de link binnen de rubriek Interacties voor de contra-indicaties m.b.t. gelijktijdig gebruikte geneesmiddelen.
Waarschuwingen
Er is een aantal mutaties bekend die leiden tot afname van de virologische respons, voor meer informatie zie (rubriek 5.1 van) de productinformatie van de fabrikant.
Controleer extra op veiligheid (cardiale aritmieën) en effectiviteit (virologische respons) bij patiënten met een matige leverfunctiestoornis; hoewel bij deze populatie geen dosisaanpassing noodzakelijk is, is de variabiliteit van de blootstelling wel groter. Bij toepassing van antiretrovirale combinatietherapie bij patiënten met chronische hepatitis B of C is er meer kans op ernstige, potentieel fatale leverbijwerkingen. Bij bestaande leverfunctiestoornis de leverfunctie regelmatig controleren; bij verslechtering de behandeling tijdelijk stopzetten of definitief staken.
Verlenging van het QT- en/of PQ-interval zijn gemeld, vrouwen en ouderen kunnen hiervoor extra gevoelig zijn. Beoordeel daarom vóór beginnen van de behandeling het ECG (start de behandeling niet bij een QT-tijd van > 450 ms) en herhaal deze zo nodig en in elk geval bij optreden van een hartritmestoornis of bij het starten van geneesmiddelen die de blootstelling aan saquinavir kunnen verhogen. Bij een QT-interval < 450 ms het ECG opnieuw beoordelen na 10 dagen van behandelen. Indien het QT-interval > 480 ms is of er een verlenging van > 20 ms aanwezig is, de behandeling (of eventuele comedicatie) staken. Staak de behandeling tevens bij aangetoonde hartritmestoornis; informeer de patiënt ieder verdacht symptoom als hartkloppingen, syncope of bewusteloosheid te melden. Informeer naar plots overlijden van familieleden op jonge leeftijd, omdat dit een indicatie kan zijn van een aangeboren verlengde QT-tijd.
Bij een aantal hemofiliepatiënten die proteaseremmers gebruikten, zijn spontane of toegenomen bloedingen (subcutane of musculaire hematomen, hemartrosen) opgetreden.
Wees voorzichtig bij ernstige immuundeficiëntie omdat er meer kans is op een ontstekingsreactie op asymptomatische of nog aanwezige opportunistische pathogenen die tot ernstige klinische ziektebeelden (zoals CMV-retinitis, focale en/of gegeneraliseerde mycobacteriële infecties en pneumocystes jiroveci-pneumonie) kunnen leiden. In dit kader kunnen ook auto-immuunreacties (zoals M. Graves) optreden, vaak pas vele maanden na aanvang van de behandeling.
Bij het ontstaan van pijnlijke en/of stijve gewrichten controleren op osteonecrose.
Wees voorzichtig bij een ernstige nierfunctiestoornis, vanwege onvoldoende gegevens. De veiligheid en de werkzaamheid bij kinderen < 2 jaar zijn niet vastgesteld. Bij kinderen ≥ 2 jaar kan geen dosering worden vastgesteld waarbij de balans werkzaamheid/veiligheid (QT- en PQ-verlenging) aanvaardbaar is. Ook bij volwassenen > 60 jaar zijn veiligheid en de werkzaamheid niet vastgesteld.
Overdosering
Eigenschappen
HIV–proteaseremmer. Het werkingsspectrum is beperkt tot HIV type 1 en, zij het in mindere mate, HIV type 2. Het is een selectieve, competitieve, reversibele remmer van HIV-protease, een essentieel viraal enzym in de replicatiecyclus van het HIV en bij de vorming van infectieus virus. Tijdens de replicatiefase splitst HIV-protease virale polypeptideproducten, waardoor essentiële eiwitten en enzymen zoals protease worden gevormd. Door interferentie met dit proces blokkeert saquinavir de rijping van het HIV, waardoor niet-functionele, onrijpe, niet-infectieuze virussen worden gevormd.
Kinetische gegevens
| F | 4%, bij inname op lege maag aanzienlijk lager. F is hoger bij comedicatie met ritonavir. Uitgebreid first–pass metabolisme. |
| T max | 3–4 uur. |
| V d | ca. 10 l/kg. |
| Eiwitbinding | ca. 97%. |
| Overig | Uitgebreide verdeling over de weefsels. Penetratie in liquor: minimaal. Lage doses ritonavir worden gelijktijdig toegediend als ’farmacokinetische versterker’ ter verhoging van de plasmaconcentratie van saquinavir. |
| Metabolisering | uitgebreid in de lever, > 90% door CYP3A4. |
| Eliminatie | vnl. met de feces, ca. 85%. |
| T 1/2el | ca. 13 uur. |
Geneesmiddelgroep
saquinavir hoort bij de groep HIV proteaseremmers.