benzathinebenzylpenicilline
Samenstelling
Benzathinebenzylpenicilline Sandoz bv
- Toedieningsvorm
- Poeder voor injectievloeistof, suspensie
- Sterkte
- 1.200.000 IE
- Verpakkingsvorm
- flacon 5 ml + solvens
Bevat tevens: fosfolipiden uit sojabonen.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
benzathinebenzylpenicilline vergelijken met een ander geneesmiddel.
Advies
Benzathinebenzylpenicilline kan voor de vermelde indicaties worden voorgeschreven.
Indicaties
Infecties, veroorzaakt door micro-organismen die gevoelig zijn voor benzylpenicilline:
- Erysipelas;
- Infecties met Treponema spp., zoals primaire, secundaire en latente syfilis, echter niet wanneer er sprake is van pathologische veranderingen in de liquor cerebrospinalis of van neurosyfilis, en daarnaast framboesia, pinta en bejel;
- Niet-geregistreerde indicatie: [recidiverende cellulitis].
Profylaxe van:
- erysipelas
- chronische aandoeningen veroorzaakt door streptokokken (bv. acuut reuma veroorzaakt door Streptococcus pyogenes), in het bijzonder om chronische reumatische hartziekten (reumatische carditis) en post-streptokokken-glomerulonefritis te voorkómen (als langetermijnbehandeling.)
Dosering
De patiënt na toediening gedurende ten minste 30 min, onder observatie houden, vanwege de kans op ernstige acute allergische reacties (ook bij de eerste toediening).
Antipyretica kunnen gebruikt worden als premedicatie bij syfilis met een hoge ’bacterial load’ om de Jarisch-Herxheimer reactie te voorkómen.
Algemene therapie:
Volwassenen en kinderen ≥ 30 kg lichaamsgewicht:
I.m.: 1,2 mln. IE eenmalig. Bij streptokokkeninfecties ten minste 10 dagen behandelen om acuut (gewrichts)reuma of glomerulonefritis te voorkómen; volgens de fabrikant kan dit over het algemeen worden gewaarborgd met 1–2 injecties van 1,2 mln. IE eenmalig.
Kinderen < 30 kg lichaamsgewicht:
I.m.: 600.000 IE eenmalig. Bij streptokokkeninfecties ten minste 10 dagen behandelen om acuut (gewrichts)reuma of glomerulonefritis te voorkomen; volgens de fabrikant kan dit over het algemeen worden gewaarborgd met 1–2 injecties van 600.000 IE eenmalig. enkele injectie
Primaire en secundaire syfilis:
Volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar:
I.m: 2,4 mln. IE eenmalig, verdeeld over beide billen. Indien de symptomen opnieuw optreden of uitslagen van serologisch onderzoek sterk positief blijven, de behandeling herhalen
Kinderen (< 12 jaar):
I.m.: eenmalig 50.000 IE/kg lichaamsgewicht; max. 2,4 mln. IE. Indien de symptomen opnieuw optreden of uitslagen van serologisch onderzoek sterk positief blijven, de behandeling herhalen.
Latente syfilis:
Volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar:
I.m.: 3× 2,4 mln.; toedienen met tussenpozen van één week.
Kinderen (< 12 j.): I.m.: 3× 50.000 IE/kg lichaamsgewicht (max. 2,4 mln. IE per dosis); toedienen met tussenpozen van één week.
Congenitale syfilis (geen neurosyfilis):
Kinderen van 0–18 jaar:
Volgens de fabrikant en het Kinderformularium van het NKFK: I.m.: 50.000 IE/kg lichaamsgewicht als eenmalige dosis; maximaal 2,4 mln. IE. Volgens het NKFK gaat de voorkeur gaat echter uit naar een intraveneuze (alternatieve) behandeling; alleen gebruiken in overleg met een infectioloog.
Framboesia, pinta en bejel:
Volwassenen en kinderen ≥ 30 kg lichaamsgewicht:
I.m.: 1,2 mln. IE eenmalig.
Kinderen < 30 kg lichaamsgewicht:
I.m.: 600.000 IE eenmalig.
Profylaxe van acuut reuma, post-streptokokken-glomerulonefritis en erysipelas:
Volwassenen en kinderen met een lichaamsgewicht > 30 kg:
I.m.: 1,2 mln. IE elke 3–4 weken. Behandelduur: zonder cardiale betrokkenheid: ten minste 5 jaar of tot een leeftijd van 21 jaar; voorbijgaande cardiale betrokkenheid: ten minste 10 jaar of tot een leeftijd van 21 jaar; bij aanhoudende cardiale betrokkenheid: ten minste 10 jaar of tot een leeftijd van 40 jaar, soms is levenslange profylaxe noodzakelijk.
Kinderen < 30 kg lichaamsgewicht:
Volgens de fabrikant: i.m.: 600.000 IE elke 3–4 weken. Behandelduur: zonder cardiale betrokkenheid: ten minste 5 jaar, of tot een leeftijd van 21 jaar; voorbijgaande cardiale betrokkenheid: ten minste 10 jaar, of tot een leeftijd van 21 jaar; bij aanhoudende cardiale betrokkenheid: ten minste 10 jaar, of tot een leeftijd van 40 jaar; soms is levenslange profylaxe noodzakelijk
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: I.m.: bij een (leeftijd ≥ 1 jaar en) lichaamsgewicht < 20 kg: 600.000 IE i.m. om de 3–4 weken. Bij ≥ 20 kg: 1,2 mln. IE i.m. om de 3–4 weken.
[Recidiverende cellulitis]
Volwassenen:
Volgens de NHG-standaard Bacteriële huidinfecties: preventief om nieuw episoden te voorkómen: i.m. 1,2 mln. IE eenmaal per 3–4 weken, gedurende 1–2 jaar.
Gebruik bij nierfunctiestoornissen: volgens de fabrikant: bij een creatinineklaring > 60 ml/min; de normale dosering; creatinineklaring 10–50 ml/min: 75% van de normale dagdosis; creatinineklaring < 10 ml/min: 20–50% van de normale dagdosis (max. 1–3 mln. IE/dag) als 2–3 enkelvoudige toedieningen. Volgens het Kinderformularium van het NKFK: bij een leeftijd > 3 mnd. is bij een creatinineklaring ≥ 30 ml/min geen dosisaanpassing nodig; bij een creatinineklaring < 30 ml/min kan een algemeen advies niet gegeven worden; weeg het beoogde effect, risico’s van bijwerkingen bij overdosering en therapiefalen bij onderdosering af.
Gebruik bij hemodialyse: benzathinebenzylpenicilline is hemodialyseerbaar; gegevens over de invloed van de dialyse op de plasmaconcentratie van benzylpenicilline ontbreken hierbij; de beslissing om dialysepatiënten met benzathinebenzylpenicilline te behandelen per geval afwegen.
Suspensie gedurende een minuut krachtig schudden voor gebruik. Uitsluitend diep i.m. toedienen en langzaam inspuiten, bij voorkeur in M. gluteus; bij kinderen (≤ 2 jaar) echter bij voorkeur midlateraal in de dij. Maximaal 5 ml per injectieplaats toedienen.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): candidiasis. Misselijkheid, diarree.
Soms (0,1-1%): braken, glossitis, stomatitis.
Zelden (0,01-0,1%): allergische reacties zoals urticaria, angio-oedeem, anafylactische reactie (incl. shock) en anafylactoïde reacties, erythema multiforme, exfoliatieve dermatitis, het optreden van koorts, artralgie. Nefropathie, interstitiële nefritis.
Zeer zelden (< 0,01%): hemolytische anemie, leukopenie, agranulocytose, trombocytopenie.
Verder zijn gemeld:serumziekte. Cholestase, hepatitis. Pseudomembraneuze colitis. Jarisch-Herxheimer-reactie. Infiltraten en/of pijn op de plaats van injectie. Nicolau-syndroom. Hoigné-syndroom bij onbedoelde intravasculaire injectie. Bij onbedoelde intra-arteriële injectie kunnen ernstigere complicaties optreden, zoals vasculaire occlusie, trombose en gangreen.
De Jarisch-Herxheimer-reactie (met hypotensie, tachycardie, vasodilatatie, koorts, koude rillingen, hoofd- en spierpijn, rigor en zere keel) kan bij de behandeling van syfilis optreden, meestal binnen 2–12 uur na toediening van de eerste dosis. De reactie wordt vooral gezien bij syfilis met een hoge ’bacterial load’, zoals bij een hoge VDRL-titer en in het tweede stadium. Bij zwangere vrouwen kán dit een vroegtijdige partus en foetale nood veroorzaken; echter dit is geen reden om hen de syfilisbehandeling te onthouden. De symptomen kunnen worden onderdrukt met antipyretica, maar ze verdwijnen ook doorgaans vanzelf na 10–12 uur.
Interacties
Bij gelijktijdig gebruik van aminoglycosiden kan een synergistisch effect optreden. De werking van penicillinen kan worden tegengegaan door gelijktijdig gebruik van bacteriostatische antibiotica zoals tetracyclinen, macroliden en chlooramfenicol.
Indometacine, fenylbutazon en acetylsalicylzuur verhogen de bloedspiegel van benzylpenicilline door remming van de tubulaire secretie.
De bloedspiegel van methotrexaat kan worden verhoogd (verminderde excretie). De combinatie bij voorkeur vermijden, indien dit niet mogelijk is dosisverlaging van methotrexaat overwegen en de methotrexaatspiegel controleren.
Gelijktijdig gebruik met vitamine K-antagonisten kan het bloedingsrisico vergroten; controleer regelmatig de INR.
Zwangerschap
Benzylpenicilline passeert de placenta. De concentratie van benzylpenicilline in de foetale circulatie is 10–30% ten opzichte van de maternale plasmaconcentratie.
Teratogenese: Bij de mens geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) overeenkomstig het voorschrift worden gebruikt.
Overig: Bij een hoge ’bacterial load’ bij syfilis is meer kans is op een Jarisch-Herxheimer-reactie met mogelijk een vroegtijdige partus en foetale nood, zie voor meer informatie de rubriek Bijwerkingen.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja. Benzathinebenzylpenicilline bereikt in de moedermelk een concentratie van 2–15% van de maternale serumconcentratie. Ook benzylpenicilline gaat over in de moedermelk. De concentratie benzylpenicilline in de melk is 5–10% ten opzichte van de bloedconcentratie van de moeder.
Farmacologisch effect: De kans op het ontstaan van een allergische reactie bij de zuigeling is minimaal. Diarree en kolonisatie van de slijmvliezen door schimmels bij de zuigeling zijn mogelijk.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) volgens voorschrift worden gebruikt.
Contra-indicaties
- overgevoeligheid voor penicillinen of voor soja of pinda’s;
- ernstige overgevoeligheid (bv. anafylaxie) voor andere β-lactamantibiotica;
Waarschuwingen
Tussen penicillinen onderling en (in mindere mate) penicillinen en cefalosporinen kan kruisovergevoeligheid én kruisresistentie voorkomen; wees voorzichtig bij overgevoeligheid voor andere β–lactam antibiotica zoals cefalosporinen en carbapenems. Wees tevens voorzichtig bij astma, hooikoorts, urticaria of een ernstige allergische reactie in de voorgeschiedenis. Reacties van huid en/of slijmvliezen kunnen soms pas na 48 uur optreden; in deze gevallen de therapie staken en een behandeling met antihistaminica instellen.
Bij langdurige behandeling (> 5 dagen) het bloedbeeld en de nierfunctie controleren.
Bij aanhoudende ernstige diarree de diagnose pseudomembraneuze colitis overwegen. Bij bevestiging onmiddellijk de behandeling staken.
Bij syfilis is periodieke controle en serologische follow-up aangewezen.
Bij (onbedoelde) intravasculaire injectie kan het Hoigné-syndroom optreden. Dit gaat gepaard met symptomen van shock, tachycardie, doodsangst, verwardheid, hallucinaties, motorische stoornissen, cyanose is mogelijk, collaps van de circulatie wordt doorgaans niet gezien. De oorzaak zijn micro-embolieën ten gevolge van de suspensie, de symptomen nemen binnen een uur af; bij ernstige progressie kunnen parenterale sedativa worden toegediend.
Hoge doses penicillinen kunnen fout-positieve reacties veroorzaken bij het aantonen van urobilinogeen, bepaling van 17-ketosteroïden en bij een aantal (niet-enzymatische) testen op glucose in de urine (Benedict, Clinitest).
Overdosering
Symptomen
bij zeer hoge doses kunnen penicillinen neuromusculaire excitatie of epileptiforme aanvallen veroorzaken.
Therapie
is symptomatisch.
Voor meer informatie over een vergiftiging met benzathinebenzylpenicilline neem contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Bactericide β–lactam antibioticum. Benzathinebenzylpenicilline is een zout van benzylpenicilline. Remt de crosslinking van peptidoglycanen in de celwand van de bacterie, wat uiteindelijk leidt tot lysis en celdood. Het werkingsspectrum is smal. Door de langzame absorptie van benzathinebenzylpenicilline is het een depot-penicilline met lange werkingsduur.
Doorgaans gevoelig zijn o.a.: Staphylococcus aureus (uitgezonderd de penicillinasevormende stammen), Streptococcus spp. groepen C en G, Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae, Streptococcus viridans, Neisseria gonorrhoeae (uitgezonderd de penicillinasevormende stammen) en Treponema pallidum.
Minder gevoelig zijn: Enterococcus faecalis, Haemophilus influenzae en Neisseria meningitidis.
Ongevoelig zijn: penicillinasevormende bacteriën zoals enkele stammen van Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae en Neisseria gonorrhoeae en verder Chlamydia spp., Mycoplasma spp. (PPLO), Mycobacterium spp. en Rickettsia spp.
Kinetische gegevens
| Resorptie | na i.m.-toediening zeer traag. Daardoor is het een depot-penicilline met lange werkingsduur. |
| T max | i.m. 48 uur (volwassenen), 24 uur (kinderen) (benzathinebenzylpenicilline). |
| V d | ca, 0,3–0,4 l/kg, bij kinderen ca. 0,75 l/kg. |
| Overig | Benzathinebenzylpenicilline geeft gedurende lange tijd lage, maar werkzame concentraties benzylpenicilline in het bloed. De optimale bloedconcentratie is 0,2 IE/ml. Benzylpenicilline verdeelt zich gelijkmatig over de weefsels. Relatief slechte penetratie van de bloed–hersenbarrière; bij ontstoken meninges is de diffusie beter. |
| Metabolisering | in de lever voor 15–30%, tot vnl. penicilloïnezuur (benzylpenicilline). |
| Eliminatie | vnl. met de urine door o.a. tubulaire secretie, ca. 65% als benzylpenicilline en ca. 15% als penicilloïnezuur. Benzathinebenzylpenicilline en benzylpenicilline kunnen verwijderd worden door middel van hemodialyse. Gegevens over de invloed op de plasmaconcentratie benzylpenicilline ontbreken hierbij. |
| T 1/2 | ca. 30 min (benzylpenicilline), bij pasgeborenen en prematuren, door onvolgroeide lever en nieren verlengd tot 3 uur (of meer). |
Geneesmiddelgroep
benzathinebenzylpenicilline hoort bij de groep penicillinen.