hydroxychloroquine
Samenstelling
Hydroxychloroquine (sulfaat) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet, filmomhuld
- Sterkte
- 200 mg
Plaquenil (sulfaat) Sanofi-Aventis
- Toedieningsvorm
- Tablet, filmomhuld
- Sterkte
- 200 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Hydroxychloroquine wordt als antirheumaticum toegepast indien onvoldoende effect wordt bereikt met een NSAID. Hydroxychloroquine verdient hierbij de voorkeur boven chloroquine omdat er bij deze doseringen minder kans is op retinopathie dan bij gebruik van chloroquine. Gedurende de eerste 3–4 maanden kan eventueel voortzetting van de behandeling met een NSAID als antiphlogisticum of analgeticum worden overwogen, omdat het effect van chloroquine en hydroxychloroquine zich pas na enige maanden manifesteert.
Voor de behandeling van SLE kan hydroxychloroquine belangrijk zijn omdat het gebruik van corticosteroïden kan verminderen.
Indicaties
- Behandeling van acute aanvallen en profylaxe van malaria veroorzaakt door Plasmodium vivax, P. falciparum, P. ovale en P. malariae;
- Reumatoïde artritis;
- Juveniele idiopathische artritis.;
- Systemische lupus erythematodes; discoïde lupus erythematodes;
- Fotodermatosen.
Dosering
Acute malaria-aanval:
Volwassenen:
begindosering 800 mg, gevolgd door 400 mg na 6–8 uur en daarna 400 mg op elk van de 2 volgende dagen; totaal 2 g. Om een acute aanval van Plasmodium falciparum- of P. vivax-infectie te couperen voldoet een eenmalige dosering van 800 mg. Behandeling van P. malariae, P. vivax en P. ovale afsluiten met 15 mg primaquine per dag gedurende 10 dagen teneinde de extra-erytrocytaire fase van de Plasmodiumcyclus te elimineren.
Kinderen met lichaamsgewicht > 35 kg:
begindosering 10 mg/kg lichaamsgewicht (max. 800 mg), gevolgd door 5 mg/kg (max. 400 mg) na 6 uur; deze dosering herhalen 18 uur na de tweede en 24 uur na de derde dosering; maximaal 2 g over 3 dagen.
Malariaprofylaxe:
Volwassenen:
400 mg 1×/week op dezelfde dag.
Kinderen met lichaamsgewicht > 35 kg:
6,5 mg/kg lichaamsgewicht 1×/week, max. 400 mg.
Profylaxe beginnen 1 week voor aankomst in malariagebied en ten minste tot 4–8 weken na vertrek voortzetten.
Reumatoïde artritis:
Volwassenen:
begindosering 400 mg per dag, de behandeling 6–8 weken voortzetten voordat het effect kan worden beoordeeld. Na 3 maanden kan de dosering worden verminderd tot een onderhoudsdosering van 200 mg per dag en later eventueel tot 200 mg om de dag.
Juveniele idiopatische artritis:
Alleen bij kinderen met een ’ideal body weight’ (IBW) ≥ 31 kg
de minimaal effectieve dosering, gebaseerd op het IBW; maximaal 6,5 mg/kg/dag
Lupus erythematodes:
Volwassenen:
begindosering 400–600 mg per dag zo nodig gedurende enige weken; onderhoudsdosering: 200–400 mg per dag.
Polymorfe fotodermatosen:
Volwassenen:
400 mg per dag gedurende de periode van maximale blootstelling aan licht.
De tabletten bij voorkeur innemen na de maaltijd.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): anorexie.
Soms (0,1–1%): Maag-darmstoornis zoals misselijkheid, diarree, buikpijn, huiduitslag.
Zelden (0,01–0,1%): braken, retinopathie met veranderingen in pigmentatie en gezichtsveldsdefecten, psychose, beenmergdepressie, convulsies, cardiomyopathie eventueel resulterend in (fataal) hartfalen, T-top-afwijkingen in het ECG.
Zeer zelden: (irreversibel) gehoorverlies, acute gegeneraliseerde exanthematische pustulose (AGEP) die gepaard kan gaan met koorts en hyperleukocytose, erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom en toxische epidermale necrolyse.
Frequentie niet bekend: allergische reacties (als urticaria, angio-oedeem en bronchospasme). Hoofdpijn, tinnitus, duizeligheid, vertigo, nervositeit, sneller geëmotioneerd zijn. Veranderingen in het hoornvlies (voorbijgaand of reversibel na stoppen) of netvlies, verstoring van de accommodatie (dosisafhankelijk en reversibel). Afwijkingen in het bloedbeeld (anemie, trombocytopenie, leukopenie, agranulocytose), verergering porfyrie. Hartgeleidingsstoornis (bundeltak- of AV-blok), bi-ventriculaire hypertrofie. Abnormale leverfunctiewaarde en fulminante leverinsufficiëntie. Huidaandoeningen (jeuk, pigmentatieveranderingen, alopecia, lichter worden van het haar, fotosensibilisatie, exfoliatieve dermatitis), lichen planus, (verergering) psoriasis. Myopathie, neuromyopathie, atrofie en spierzwakte, gevoelsstoornissen, verminderde peesreflexen, afwijkende zenuwgeleiding.
Interacties
Hydroxychloroquine is een CYP2D6–remmer.
Hydroxychloroquine kan bij diabetes type 1 en 2 hypoglykemie veroorzaken, dosisverlaging van insuline en orale bloedglucoseverlagende middelen kan nodig zijn. Hydroxychloroquine kan de gevoeligheid voor epileptische aanvallen verhogen, de werkzaamheid van anti-epileptica kan worden beïnvloed. Hydroxychloroquine kan de plasmaconcentratie van digoxine verhogen; regelmatig de digoxinespiegel controleren. Er is meer kans op dermatitis door gelijktijdig gebruik met goudpreparaten of fenylbutazon.
Zwangerschap
Hydroxychloroquine passeert de placenta.
Teratogenese: Bij de mens, bij langdurig dagelijks gebruik van hoge doseringen chloroquine: sporadisch schadelijke effecten (cochleovestibulaire en retina-afwijkingen).
Advies: Hoewel schadelijke effecten niet zijn beschreven voor hydroxychloroquine, langdurig gebruik van hoge doses alleen op strikte indicatie toepassen. Voor profylaxe van malaria kan hydroxychloroquine in de aanbevolen dosering worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja.
Advies: Bij langdurig dagelijks gebruik van hoge doseringen, de borstvoeding staken. Bij doseringen voor profylaxe kan borstvoeding worden gegeven.
Contra-indicaties
- myasthenia gravis;
- maculopathie van het oog en retinitis pigmentosa;
- lichaamsgewicht < 35 kg;
- overgevoeligheid voor 4-aminochinolinederivaten.
Waarschuwingen
Kruisresistentie met proguanil en pyrimethamine is opgetreden. In veel gebieden bestaat chloroquine resistentie van P. falciparum en in toenemende mate van P. vivax, wat de bruikbaarheid beperkt. Officiële richtlijnen en lokale informatie over resistentie in acht nemen
Wees voorzichtig bij lever- en nierfunctiestoornissen; ernstige gastro-intestinale, neurologische (waaronder epilepsie) of hematologische aandoeningen; psoriasis (meer kans op huidreacties); porfyrie; G6PD-deficiëntie of overgevoeligheid voor kinine. Vooral jonge kinderen zijn gevoelig voor 4-aminochinolinederivaten en betrekkelijk geringe doses kunnen zeer ernstige intoxicaties (zoals dodelijk verlopende ademhaling- en circulatie-insufficiëntie) met zich meebrengen.
Oogheelkundig onderzoek is geïndiceerd voorafgaand aan de behandeling en daarna periodiek. Retinatoxiciteit is dosisafhankelijk; bij dosering < 6,5 mg/kg/dag is er weinig kans op. De fabrikant adviseert 2×/jaar controle en frequenter bij mensen met gestoorde lever- of nierfunctie, afgenomen gezichtsscherpte, bij ouderen, bij een cumulatieve dosering > 200 g of bij langdurig gebruik van doseringen > 6,5 mg/kg mager lichaamsgewicht per dag. Specialisten echter adviseren 2×/jaar controle bij een dosering hoger dan 800 mg per dag, 1×/jaar bij 400–800 mg per dag en verder alleen bij klachten bij 400 mg per dag of lager. Bij de eerste tekenen van retinopathie (bv. verstoring van gezichtsscherpte, kleurenzien) de behandeling onmiddellijk staken. Gezichtsstoornissen kunnen ook na beëindiging progressie vertonen.
Bloedbeeld regelmatig controleren in verband met enige kans op beenmergdepressie. Bij het optreden van bloedbeeldafwijkingen, spierzwakte en hartgeleidingsstoornissen, de behandeling staken.
Bij langdurige behandeling de skeletspierfunctie en peesreflexen periodiek controleren.
Overdosering
Vooral gevaarlijk voor jonge kinderen. Hoeveelheden van 1–2 g zijn fataal gebleken.
Symptomen
Hoofdpijn, visusstoornissen, cardiovasculaire collaps, convulsies, hypokaliëmie en hartritme- en geleidingsstoornissen, inclusief QT-verlenging, ’torsade de pointes’, ventriculaire tachycardie en ventriculaire fibrillatie, gevolgd door plotseling vroeg en mogelijk fataal optredende ademhalings- en hartstilstand.
Therapie
Hydroxychloroquine wordt snel geresorbeerd en is zeer toxisch bij overdosering. Snelle resorptieverminderende therapie is van belang. Opname op een intensivecare-afdeling is geïndiceerd. Ammoniumchloride kan worden toegediend om via aanzuring van de urine de uitscheiding te versnellen. Bij ernstige intoxicatie (om de cardiotoxiciteit te verminderen): diazepam i.v. 2 mg/kg lichaamsgewicht in 30 min, daarna 1–2 mg/kg lichaamsgewicht/dag. Hypotensie bestrijden met adrenaline i.v.
Voor meer informatie zie vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Malariamiddel. Het heeft een bloedschizonticide en een geringe gametocide werking waardoor de aseksuele erytrocytaire vormen van Plasmodia worden gedood. Het is ook werkzaam tegen de extraintestinale vorm van Entamoeba histolytica (weefselamoebicide werking). Het werkingsmechanisme bij reumatoïde artritis is onbekend.
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel. |
| F | gem. 75%. |
| T max | 2–4½ uur. Wordt in hoge concentraties onveranderd opgeslagen in lever, nieren, longen, melaninebevattende cellen in de ogen en in erytrocyten. |
| Metabolisering | gedeeltelijk in de lever gemetaboliseerd tot actieve metabolieten. |
| Eliminatie | langzaam, vnl. met de urine als metabolieten en voor 23–25% onveranderd, ca. 20% met de feces. |
| T 1/2el | ca. 50 dagen (in bloed) en 32 dagen (in plasma). |
Geneesmiddelgroep
hydroxychloroquine hoort bij de groep malariamiddelen.