pemetrexed
Samenstelling
Alimta (als dinatriumzout) Eli Lilly Nederland
- Toedieningsvorm
- Poeder voor concentraat voor infusievloeistof
- Sterkte
- 100 mg, 500 mg
Armisarte Actavis bv
- Toedieningsvorm
- Concentraat voor infusievloeistof
- Sterkte
- 25 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 4 ml, 20 ml, 40 ml
Bevat tevens: trometamol.
Pemetrexed (als dinatriumzout) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Poeder voor concentraat voor infusievloeistof
- Sterkte
- 100 mg, 500 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Voor maligne mesothelioom van de pleura staat op NVALT de geldende behandelrichtlijn.
Voor niet-kleincellig longcarcinoom staat op oncoline/NSCLC de geldende behandelrichtlijn.
Indicaties
- Inoperabel maligne mesothelioom van de pleura bij chemotherapie-naïeve patiënten in combinatie met cisplatine.
- Lokaal gevorderd of gemetastaseerd niet-kleincellig longcarcinoom (NSCLC), anders dan overwegend plaveiselcelhistologie:
- als eerstelijnsbehandeling in combinatie met cisplatine;
- als tweedelijnsbehandeling als monotherapie;
- als onderhoudsbehandeling als monotherapie indien er géén progressie is onmiddellijk na op platina gebaseerde chemotherapie.
Dosering
Ter vermindering van gastro-intestinale toxiciteit bij de combinatie met cisplatine: anti-emetica en een toereikende hydratie vóór en/of na de behandeling.
Ter vermindering van huidreacties: geef iedere cyclus gedurende 3 dagen corticosteroïden, equivalent aan oraal 4 mg dexamethason 2×/dag, te beginnen 1 dag vóór toediening van pemetrexed.
Ter vermindering van hematologische en niet-hematologische toxiciteiten: laat de patiënt 0,35–1 mg foliumzuur 1×/dag innemen, te beginnen 5 dagen voor de eerste dosis pemetrexed en voort te zetten tot 21 dagen na de laatste dosis pemetrexed. Geef 1 mg vitamine B12 i.m. in de week vóór de eerste dosis pemetrexed en vervolgens op dag 1 van iedere derde cyclus.
Maligne mesothelioom van de pleura of niet-kleincellig longcarcinoom:
Volwassenen:
Combinatietherapie: op dag 1 van elke 21-daagse cyclus: i.v. pemetrexed 500 mg/m² lichaamsoppervlak via infusie gedurende 10 min, na 30 minuten gevolgd door i.v. cisplatine 75 mg/m² via infusie gedurende 2 uur.
Niet-kleincellig longcarcinoom:
Volwassenen:
Combinatietherapie: op dag 1 van elke 21-daagse cyclus: i.v. pemetrexed 500 mg/m² lichaamsoppervlak via infusie gedurende 10 min, na 30 minuten gevolgd door i.v. cisplatine 75 mg/m² via infusie gedurende 2 uur.
Monotherapie: op dag 1 van elke 21-daagse cyclus: i.v. pemetrexed 500 mg/m² lichaamsoppervlak via infusie in 10 min..
Bij nierfunctiestoornis: creatinineklaring ≥ 45 ml/min: er is geen dosisaanpassing nodig, creatinineklaring < 45 ml/min gebruik wordt niet aanbevolen vanwege onvoldoende gegevens.
Bij leverfunctiestoornis: Er zijn geen gegevens over het gebruik.
Bij toxiciteiten: zie voor dosisaanpassingen en richtlijnen voor onderbreken of staken van de behandeling van pemetrexed en/of cisplatine bij (ernstige) bijwerkingen (neutropenie, trombocytopenie, mucositis, diarree, neurotoxiciteit, elke andere niet-hematologische toxiciteit) de officiële productinformatie CBG/EMA (rubriek 4.2,).
Na verdunning pemetrexed toedienen als i.v. infuus gedurende 10 minuten.
Bijwerkingen
In monotherapie of in combinatie met cisplatine (de frequentie van sommige bijwerkingen is dan hoger).
Zeer vaak (> 10%): stomatitis, faryngitis, misselijkheid, braken, diarree, anorexie. Vermoeidheid. Huiduitslag, afschilfering. Daling neutrofielen/granulocyten, leukocyten en daling hemoglobine.
Vaak (1-10%): infectie (zonder neutropenie), febriele neutropenie. Koorts. Allergische reacties/overgevoeligheid, jeuk, urticaria, alopecia, erythema multiforme. Sensorische en/of motorische neuropathie. Obstipatie, buikpijn. Meer traanafscheiding, conjunctivitis. Duizeligheid. Oedeem. (Acuut) nierfalen. Daling trombocyten. , Stijging van serum ALAT en ASAT, verhoogd creatinine.
Verder zijn gemeld: (supraventriculaire) aritmieën, en vooral bij bestaande risicofactoren angina pectoris, myocardinfarct, CVA, TIA. Longembolie, Interstitiële pneumonitis (incl. ademhalingsinsufficiëntie) Sepsis. Perifere ischemie, soms leidend tot necrose van een extremiteit. Erythemateus oedeem van de onderste ledematen. Anafylactische shock, Stevens-Johnsonsyndroom, toxische epidermale necrolyse. (Ernstige) hepatitis, colitis (incl. rectale bloeding, intestinale necrose of perforatie. Pancytopenie, immuungemedieerde hemolytische anemie.
Tevens kunnen in combinatie met cisplatine optreden:
Vaak (1-10%): dehydratie. Smaakstoornis. Dyspepsie.
Bestralingspneumonitis, bestralingsoesofagitis is gemeld bij patiënten die behandeld werden met bestraling voorafgaand, tijdens of na behandeling met pemetrexed. Daarnaast zijn ’radiation recall’-reacties gemeld bij patiënten die weken of jaren eerder radiotherapie hebben gekregen.
Interacties
Vanwege het risico van systemische, mogelijk dodelijke gegeneraliseerde vaccinatieziekte is gelijktijdig gebruik van gelekoortsvaccin gecontra-indiceerd en wordt gelijktijdig gebruik met andere levende verzwakte vaccins ontraden.
Gelijke toediening van nefrotoxische middelen (bv. aminoglycosiden, vancomycine, aciclovir, trimethoprim (met sulfamethoxazol), amfotericine B, ciclosporine, tacrolimus, ciprofloxacine, H2-receptorantagonisten (zoals cimetidine, ranitidine), lisdiuretica en methotrexaat) of stoffen die tubulair worden uitgescheiden, kan resulteren in een vertraagde klaring van pemetrexed; zonodig de creatinineklaring nauwlettend controleren.
Hoge doses NSAID’s (prostaglandinesynthetaseremmers) zoals ibuprofen (> 1600 mg per dag) of acetylsalicylzuur (> 1,3 g per dag) kunnen de eliminatie van pemetrexed verminderen; bij lichte tot matige nierinsufficiëntie 2 dagen vóór tot en met 2 dagen na pemetrexed hoge doses NSAID’s vermijden. Gebruik van NSAID’s met lange halfwaardetijd (bv. piroxicam) vermijden van ten minste vijf dagen vóór tot en met twee dagen na toediening van pemetrexed. Indien de combinatie toch noodzakelijk is, dan monitoren op toxiciteit van pemetrexed, vooral op myelosuppressie en gastro-intestinale toxiciteit. Bij een creatinineklaring van 45–79 ml/min géén NSAID’s gebruiken van twee dagen vóór tot en met twee dagen na toediening van pemetrexed.
Bestralingspneumonitis is gemeld bij patiënten die behandeld werden met bestraling voorafgaand, tijdens of na behandeling met pemetrexed. Daarnaast zijn ’radiation recall’-reacties gemeld bij patiënten die weken of jaren eerder radiotherapie hebben gekregen.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren schadelijk gebleken (meer foetale sterfte, onvolledige ossificatie, gespleten gehemelte). Van antimetabolieten wordt verwacht dat zij ernstige aangeboren afwijkingen veroorzaken.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.
Overige: Een vruchtbare vrouw of man dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende en de man ook tot ten minste zes maanden na de therapie. Raad een man voorafgaand aan de behandeling aan om advies in te winnen over cryopreservatie van sperma, omdat pemetrexed tot infertiliteit kan leiden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Farmacologisch effect: Bijwerkingen op de zuigeling kunnen niet worden uitgesloten.
Advies: Het geven van borstvoeding is gecontra-indiceerd.
Contra-indicaties
Waarschuwingen
Vóór elke dosis bloedbeeld (incl. gedifferentieerde bepaling van aantal leukocyten en trombocyten) bepalen. Niet toedienen indien het aantal neutrofielen < 1,5 × 109/l, het aantal trombocyten < 100 × 109/l is. De kans op hematologische toxiciteit is kleiner wanneer premedicatie met foliumzuur en vitamine B12 wordt gegeven, zie hiervoor de rubriek Doseringen.
De kans op ernstige cardiovasculaire bijwerkingen (zoals myocardinfarct en CVA) neemt toe bij reeds bestaande cardiovasculaire risicofactoren.
Vóór elke dosis serumcreatinine bepalen. Acuut nierfalen is gemeld; de kans op dit risico neemt toe bij aanwezige risicofactoren zoals hypertensie of diabetes mellitus in de voorgeschiedenis of bij bestaande dehydratie. De veiligheid en werkzaamheid zijn niet vastgesteld bij nierinsufficiëntie met een creatinineklaring < 45 ml/min; toepassing van ibrutinib wordt dan afgeraden.
Vóór elke dosis levertransaminasen en serumbilirubine bepalen. Er zijn geen gegevens over het gebruik bij: totaal bilirubine > 1,5× ULN en/of AF/ASAT/ALAT > 3× ULN is (levermetastasen afwezig) óf AF/ASAT/ALAT > 5× ULN (levermetastasen aanwezig); toepassing van ibrutinib wordt dan afgeraden.
Voor behandeling van vruchtbare mannen, zie de rubriek Zwangerschap.
Bij kinderen < 18 jaar is de veiligheid en werkzaamheid niet vastgesteld.
Overdosering
Symptomen
neutropenie, anemie, trombocytopenie, mucositis, sensorische polyneuropathie en huiduitslag. Infectie met of zonder koorts, diarree.
Therapie
gebruik van calciumfolinaat parenteraal overwegen.
Eigenschappen
Foliumzuuranaloog. Remt de enzymen thymidylaatsynthetase (TS), dihydrofolaatreductase (DHFR) en glycinamide-ribonucleotide-formyltransferase (GARFT). Deze enzymen zijn essentieel voor de de novo synthese van thymidine en purinenucleotiden. Pemetrexed wordt opgenomen in de cel en snel omgezet tot polyglutamaatvormen, die nog sterkere remmers van TS en GARFT zijn. Polyglutamering is een tijds- en concentratie afhankelijk proces, dat plaatsvindt in tumorcellen en in mindere mate in normale weefsels. De polyglutamaatvormen hebben een langere intracellulaire halfwaardetijd, wat resulteert in een verlengde werking in maligne cellen.
Kinetische gegevens
| V d | 9 l/m². |
| Metabolisering | beperkt, in de lever. |
| Eliminatie | 70–90% onveranderd via de urine vooral via tubulaire secretie (via OAT3 (organische aniontransporter 3)). |
| T 1/2el | ca. 3,5 uur. |
Geneesmiddelgroep
pemetrexed hoort bij de groep oncolytica, overige.
- aflibercept (J05AF06)
- amsacrine (J05AF06)
- anagrelide (J05AF06)
- arseentrioxide (J05AF06)
- asparaginase (J05AF06)
- bortezomib (J05AF06)
- carfilzomib (J05AF06)
- eribuline (J05AF06)
- estramustine (J05AF06)
- hydroxycarbamide (J05AF06)
- hydroxycarbamide (J05AF06)
- ixazomib (J05AF06)
- mitotaan (J05AF06)
- olaparib (J05AF06)
- panobinostat (J05AF06)
- pegaspargase (J05AF06)
- pemetrexed (J05AF06)
- temoporfine (J05AF06)
- trabectedine (J05AF06)
- venetoclax (J05AF06)
- vismodegib (J05AF06)