nilotinib
Samenstelling
Tasigna (als hydrochloride) Novartis Europharm ltd.
- Toedieningsvorm
- Capsule, hard
- Sterkte
- 150 mg, 200 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS). |
| OTC | Over the counter, dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. Aan de vergoeding van bepaalde zelfzorgmedicatie zijn nadere voorwaarden verbonden. Deze zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de indicaties, de duur van de behandeling en het voorschrijven volgens een richtlijn/protocol. |
| MNT | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Zie voor de behandeling van chronische myeloïde leukemie de geldende behandelrichtlijn via HOVON CML.
Indicaties
Behandeling van volwassenen met:
- nieuw gediagnosticeerde Philadelphia-chromosoom-positieve chronische myeloïde leukemie (Ph+ CML) in de chronische fase;
- Ph+ CML in de chronische of acceleratiefase na falen van andere geneesmiddelen, waaronder imatinib, als gevolg van resistentie of intolerantie.
Dosering
In verband met het mogelijk optreden van het tumorlysissyndroom bij hoge tumorlast vóór en tijdens de behandeling maatregelen nemen ter preventie van uraatnefropathie zoals een adequate hydratie, alkaliseren van de urine en zonodig toedienen van allopurinol.
Nieuw gediagnosticeerde Philadelphia-chromosoom-positieve chronische myeloïde leukemie, in de chronische fase:
Volwassenen:
300 mg 2×/dag. De behandeling voortzetten tot aan ziekteprogressie of onacceptabele toxiciteit.
Philadelphia-chromosoom-positieve chronische myeloïde leukemie, in de chronische of acceleratiefase, bij falen van eerdere therapie:
Volwassenen:
400 mg 2×/dag. De behandeling voortzetten tot aan ziekteprogressie of onacceptabele toxiciteit.
Zie voor dosisaanpassingen en richtlijnen voor onderbreking of stopzetting van de behandeling bij (ernstige) hematologische bijwerkingen (neutropenie, trombocytopenie) en niet-hematologische bijwerkingen (zoals verhoogd serumlipase, verhoogde waarden bilirubine en levertransaminasen) de officiële productinformatie van de capsule van 200 mg CBG/EMA (rubriek 4.2).
Een gemiste dosis niet inhalen, maar de volgende geplande dosis nemen.
De capsule heel doorslikken met een glas water, 2 uur vóór en minstens 1 uur na de inname van de dosis geen voedsel nuttigen. Bij slikklachten de capsule openen en de inhoud dispergeren in één theelepel appelmoes en onmiddellijk doorslikken. Het dispergeren mag alléén in appelmoes gebeuren.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): Huiduitslag (ca. 30%), jeuk, alopecia. Misselijkheid, braken, obstipatie, diarree. Hoofdpijn, spierpijn, vermoeidheid. Beenmergsuppressie (trombocytopenie, neutropenie en anemie; doorgaans reversibel en vaker voorkomend bij de acceleratiefase dan bij de chronische fase van CML). Hypofosfatemie, hyperbilirubinemie, verhoging van transaminasen en lipase.
Vaak (1–10%): Hypertensie, stenose van perifere arterie, perifeer oedeem (o.a. in het gelaat, rond de ogen), blozen. Myocardinfarct, angina pectoris, verlenging QT-interval, aritmie (o.a. AV-blok, atriumfibrilleren, brady- of tachycardie, extrasystolen), hartkloppingen. Infecties van de bovenste luchtwegen (o.a. nasofaryngitis, faryngitis, rinitis). Folliculitis, huidpapilloom, erytheem, overmatig of nachtelijk zweten, eczeem, urticaria, acne, dermatitis, droge huid. Pancreatitis, buikklachten, smaakstoornis, dyspepsie, winderigheid. Gewrichtspijn, botpijn, rugpijn, pijn in extremiteiten, pijn in de flanken, nekpijn, spierkramp, spierzwakte. Anorexie, koorts, malaise, pijn op de borst, asthenie. Depressie, slapeloosheid, angst, duizeligheid, vertigo, hypesthesie, paresthesie, perifere neuropathie. Oogbloeding, conjunctivitis, droge ogen. Neusbloeding, dyspneu, hoest, dysfonie. Pollakisurie. Leukopenie, lymfopenie, eosinofilie, febriele neutropenie, pancytopenie. Verhoging van amylase, alkalische fosfatase, γ-GT of LDH; hyponatriëmie, -magnesiëmie, hypo- of hyperkaliëmie, hypo- of hypercalciëmie, hyperfosfatemie; hypercholesterolemie, -lipidemie, -triglyceridemie, -glykemie (incl. levensbedreigende), diabetes mellitus.
Soms (0,1–1%): keelpijn, bronchitis, pneumonie, pulmonaal oedeem, pleurale effusie, pleuritis, interstitiële longziekte. Hartfalen, pericardiale effusie, arteriosclerose, coronaire vaatziekte, perifere arteriële occlusieve ziekte, claudicatio intermittens, TIA, herseninfarct, cyanose, hematomen. Herpesvirusinfectie, candidiasis. Stomatitis, droge mond, toegenomen gevoeligheid van de tanden, maag-darmbloeding, melaena, gastro-oesofageale reflux, gastritis, gastro-enteritis. Hepatotoxiciteit, hepatitis, icterus. Aandachtsstoornis, syncope, migraine, tremor, hyperesthesie. Hyper- of hypothyroïdie. Oogirritatie, visusstoornis, fotopsie, hyperemie (scleraal, conjunctivaal, oculair). Spierstijfheid, zwelling van gewrichten, jicht. Dysurie, mictiedrang, nycturie, urineweginfectie. Gynaecomastie, erectiele disfunctie. Griepachtige verschijnselen, koude rillingen, dehydratie, toegenomen eetlust. Trombocytemie, leukocytose.
Zelden (0,01–0,1%): tumorlysissyndroom.
Verder zijn gemeld: hypotensie, hemorragische shock, pericarditis, trombose, linkerbundeltakblok. Pulmonale hypertensie. CVA, Stenose van basilaire arterie. Sepsis, abcesvorming, furunkel, re-activatie van HBV, ook leidend tot acuut leverfalen of fulminante hepatitis (zie ook de rubriek Waarschuwingen en Voorzorgen), tinea pedis. Amnesie, dysforie, rustelozebenensyndroom (RBS), verwardheid, lethargie, hersenoedeem. Neuritis optica, chorio-retinopathie, papiloedeem, blefaritis, pijn aan het oog, fotofobie. Gehoorstoornis, oorpijn, oorsuizen. Oraal papilloom, gingivitis, gastro-intestinale ulceratie en perforatie, subileus, enterocolitis, aambeien. Hematurie, nierfalen, urine-incontinentie. Cholestase, hepatomegalie. Huidulceratie, hand-voetsyndroom, erythema multiforme, erythema nodosum, exfoliatieve huiduitslag, hyperpigmentatie, fotosensibilisatie, talgklierhyperplasie, huidatrofie of -hypertrofie, blaarvorming, huidcysten, (verergering van) psoriasis. Artritis. Secundaire hyperparathyreoïdie, thyreoïditis. Borstverharding, tepelzwelling, menorragie. Hyperurikemie, hypoglykemie. Paraproteïnemie.
Interacties
Nilotinib wordt vnl. gemetaboliseerd door CYP3A4 en is substraat voor Pgp. Vermijd gelijktijdig gebruik met sterke remmers van CYP3A4 en/of Pgp (zoals boceprevir, claritromycine, erytromycine, indinavir, itraconazol, ketoconazol, posaconazol, ritonavir, saquinavir, voriconazol) omdat dit de blootstelling aan nilotinib kan verhogen. Om dezelfde redenen het gebruik van grapefruit/pompelmoessap tijdens de behandeling vermijden. Het gelijktijdig gebruik van sterke CYP3A4 inductoren (zoals efavirenz, nevirapine, rifampicine, rifabutine, carbamazepine, oxcarbazepine, fenobarbital, fenytoïne, sint-janskruid) wordt afgeraden omdat dit de plasmaconcentratie van nilotinib kan verlagen.
Nilotinib is een relatief sterke remmer van CYP3A4, CYP2C8, CYP2C9, CYP2D6 en UGT1A1. Wees daarom voorzichtig bij het gelijktijdig gebruik van substraten van deze enzymen met een smalle therapeutische breedte (zoals ergotamine, kinidine, midazolam, pimozide en sommige statinen).
Wees voorzichtig bij combinatie met geneesmiddelen die het QTc-interval verlengen (o.a. kinidine, disopyramide, sotalol, tricyclische antidepressiva, sommige antipsychotica, fluorchinolonen, macrolide antibiotica en enkele antimycotica).
Nilotinib heeft een lagere oplosbaarheid bij een hogere pH. Bij gebruik van een H2-receptorantagonist, deze circa 10 uur vóór of 2 uur na nilotinib toedienen. Antacida circa 2 uur vóór of 2 uur na nilotinib toedienen. Desondanks kan nilotinib zonder restricties gelijktijdig worden gebruikt met een protonpompremmer.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren, alleen in doses toxisch voor het moederdier, schadelijk gebleken (premature vergroeiing van de aangezichtsbeenderen, viscerale veranderingen, veranderingen in de skeletbeenderen).
Advies: Gebruik ontraden.
Overig: Een vruchtbare vrouw dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende én tot ten minste 2 weken na de therapie.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend (bij de mens), ja (bij dieren). Een nadelig effect bij de zuigeling kan niet worden uitgesloten.
Advies: Het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
Waarschuwingen
Bij patiënten die chronisch drager zijn van HBV is re-activatie van HBV voorgekomen tijdens én na de behandeling met BCR-ABL tyrosinekinaseremmers. Sommige gevallen resulteerden in acuut leverfalen of fulminante hepatitis, leidend tot levertransplantatie of overlijden. Daarom vóór aanvang van de behandeling testen op een HBV-infectie. Bij positieve HBV-serologie en bij een positieve test op een HBV-infectie tijdens de behandeling een expert raadplegen op het gebied van leverziekten en de behandeling van HBV. Controleer alle patiënten (en HBV-dragers in het bijzonder) nauwkeurig op signalen en symptomen van een actieve HBV-infectie tijdens de behandeling én gedurende enkele maanden ná het beëindigen van de behandeling.
Vóór aanvang van de behandeling het lipidenprofiel controleren, daarna na 3 maanden, 6 maanden en bij chronische behandeling vervolgens jaarlijks. Indien een cholesterolverlagend middel nodig is, kies bij voorkeur een middel dat géén CYP3A4-substraat is (gebruik bv. pravastatine of rosuvastatine) om een interactie (met als gevolg spiertoxiciteit) te vermijden.
Omdat vaak cardiovasculaire bijwerkingen zijn gezien (waaronder het optreden van een ischemisch cerebrovasculaire accident, ischemische hartziekte en perifere arteriële occlusieve ziekte) en soms plotselinge dood (bij een voorgeschiedenis van hartaandoeningen of bij aanwezigheid van cardiale risicofactoren) de cardiovasculaire status voorafgaand en tijdens de behandeling beoordelen en risicofactoren controleren en zo mogelijk actief behandelen. Wees voorzichtig bij risicofactoren voor QT-verlenging (zoals hypokaliëmie, hypomagnesiëmie, bradycardie, comedicatie met geneesmiddelen die het QT-interval verlengen of congenitale of verworven QT-verlenging). Hypokaliëmie en hypomagnesiëmie corrigeren voor aanvang van de behandeling en periodiek controleren tijdens de behandeling.
Tijdens de behandeling kan (levensbedreigende) hyperglykemie optreden; vóór aanvang van de behandeling en tijdens de behandeling (indien klinisch geïndiceerd) het bloedglucoseprofiel controleren.
Vanwege de kans op graad 3–4 anemie, neutropenie en trombocytopenie de eerste twee maanden van de behandeling iedere twee weken een compleet bloedbeeld bepalen, daarna ten minste maandelijks én op indicatie. Myelosuppressie is doorgaans omkeerbaar door onderbreking van de behandeling of dosisverlaging.
Vanwege de kans op pleurale effusie, pulmonair oedeem en pericardiale effusie een onverwacht snelle toename in lichaamsgewicht zorgvuldig onderzoeken.
Wees voorzichtig bij een voorgeschiedenis van pancreatitis en bij leverfunctiestoornissen. Overweeg maandelijks de serumlipasespiegel, bilirubine en levertransaminasewaarden te bepalen en wanneer klinisch geïndiceerd. Bij stijging van lipasenwaarden in combinatie met buikklachten, de behandeling onderbreken en pancreatitis uitsluiten.
De veiligheid en werkzaamheid bij kinderen < 18 jaar en bij verminderde nierfunctie zijn niet vastgesteld.
Overdosering
Eigenschappen
Tyrosinekinaseremmer. Nilotinib remt specifiek de activiteit van het BCR-ABL kinase. Hiermee remt het de proliferatie en induceert het apoptose in primaire Philadelphia-chromosoom-positieve leukemiecellen van CML-patiënten. Nilotinib remt tevens de PDGF, KIT en Efrine receptorkinases. Nilotinib is werkzaam in leukemische cellijnen die representatief zijn voor varianten van imatinibgevoelige én -resistente ziekte.
Kinetische gegevens
| Resorptie | na orale toediening zonder voedsel ca. 30%, met voedsel hoger. |
| T max | ca. 3 uur. |
| Eiwitbinding | ca. 98%. |
| Metabolisering | in de lever voornamelijk door CYP3A4. |
| Eliminatie | ca. 94% met de feces, waarvan ca. 69% onveranderd. |
| Overig | binnen 7 dagen wordt > 90% van de dosis uitgescheiden. |
Geneesmiddelgroep
nilotinib hoort bij de groep proteïnekinaseremmers.
- afatinib (J05AF06)
- alectinib (J05AF06)
- axitinib (J05AF06)
- bosutinib (J05AF06)
- cabozantinib (J05AF06)
- ceritinib (J05AF06)
- cobimetinib (J05AF06)
- crizotinib (J05AF06)
- dabrafenib (J05AF06)
- dasatinib (J05AF06)
- erlotinib (J05AF06)
- everolimus (J05AF06)
- gefitinib (J05AF06)
- ibrutinib (J05AF06)
- idelalisib (J05AF06)
- imatinib (J05AF06)
- lapatinib (J05AF06)
- lenvatinib (J05AF06)
- nilotinib (J05AF06)
- nintedanib (J05AF06)
- nintedanib (J05AF06)
- osimertinib (J05AF06)
- pazopanib (J05AF06)
- ponatinib (J05AF06)
- regorafenib (J05AF06)
- ruxolitinib (J05AF06)
- sorafenib (J05AF06)
- sunitinib (J05AF06)
- temsirolimus (J05AF06)
- trametinib (J05AF06)
- vandetanib (J05AF06)
- vemurafenib (J05AF06)
- ribociclib (J05AF06)